Eleuterio Gorostiza Salazar:  *Bueno** pos ekintsin kwali, *este**, 'te:chtapowi:s ke:ní:w, *este**, kwali se: kinkwi ne:n okwilimeh tein nikawí:n nemih.
José Ernesto Vázquez Chanico:  Se: kikwi ika tah..., tahpe:wal, tahpe:wal *o** ika ochpa:n, n' chiktehmeh ika ochpa:n. Wehwei okwilimeh ika tahpe:wal. Wa:n chiktehmeh pos ochpa:n se: kita:lilia, wa:n kechmekat wa:n wito:n.
Eleuterio Gorostiza Salazar:  #1 ¿Kwali 'te:chtapowi:s ke:ní:w se: kichihchi:wa i:n tahpe:wal, ke:ní:w se: kipe:waltia *hasta que** se: ma:tami? #
José Ernesto Vázquez Chanico:  #2 Ke:mah. # Ke:mah. Ne:n, tahpe:wal sa..., se: kichihchi:wa, achto se: kiteki, ne:n, kwowit. Se: kiteki sikera de, de e:yi, e:yi powal wa:n ma:kwi:l *o** .... Ke:mah, e:yi powal wa:n ma:kwi:l *o** e:yi powal wa:n mahtak de we:weyak. Wa:n nejó:n, se: kiteki n' kowit, se: tein achi mehmela:wak. Wa:n tepitsi:n a:mo semi tel tohtoma:wak, tepitsi:n pih..., pihpitsa:wak para, para ne: kwaltsi:n mo..., motekpa:nas n' kowit a:mo kitsakwili:s, ne:n, n' tatsomo:talo:ni. Wa:n yo:n se: kiteki yo:n kowit, po:wtok se: kitekis, se: kiteki, *siquiera** e:yi powal wa:n mahtak, ne:n, kwowit para n..., para se: takola:lti:s, para n..., para se: kitsakwas, ne:n ..., e:yi powal wa:n mahtak. Ompa ke:mah se:, se:, se: kiteki yo:n kowit, se: ki..., se: kimahxitih ya yo:n e:yipowal wa:n mahtak para, ne:n, kola:ltsi:n. Ompa ke:mah se: kiteki a n..., n..., kiliah wito:meh. Se: kiteki, se: kiteki o:me kwa:rtah wa:n tahko wito:meh, o:me. O:me se: kiteki wa:n yo:n i:xtoma:wak achi. Yo:n i:xtoma:wak se:, se: kiteki o:me. Ompa ke:mah se: kiteki a, ne:n, se: kiteki a tai:xwi:pa:nka:yo:t. Se:se: ma:it n' tai:xwi:pa:nka:yo:t. Se: kiteki o:me tein achi i:xtohtoma:wak wa:n se: tein pitsa:wak ka:mpa se: kite:mpilowa ya ne:n, ne:n wito:n de yo:n se: kowit se: ki..., se: kiteki tohtoma:wak tepitsi:n. Ompa ke:mah se: ki..., se: kiteki a n' tatsomo:talo:ni. Se: kitamachi:wa, ne:n, sikera, e:yi, na:wi mo:lik de weyak, no: se: ma:it ke:meh etok, ne:n, se: kitati n' kola:ltsi:n. No: se: ma:it. Wa:n ke:mah se: kwa:il..., se: kite:mowa ok n' komekat, wa:n se: 'kwa:ilpia, ne:n, ni:nipaka, ne:n, tatsomo:talo:nimeh. Achi i:x..., yo:n achi tohtoma:wkeh tepitsi:n ke:meh kwali akis ne:n, n' okwilin ke:meh pano:s. Wa:n, wa:n se: kitamachi:wa sikera se:, ¿ke:meh i:n tikihto:ka:n?, sikera o:me ma:kpal de pata:wak para, para kwali pano:s, n' akis n' okwilin. Pano:s. Mah a:yo:to:chin oso mah, mah a:yo:to:chin, ma:pachin, *o** pe:sohmeh no: kwali panowah. Yeh panowa n' pe:soh, mokwi no:, pero okachi *más** wehkapan n' tatsomo:talo:ni para, para aki yo:n. No:, no: mokwi pe:soh. M..., motelkwih kachi, ne:n, a:yo:to:chimeh ka:mpa inohpan. Wa:n yo:n se: ki..., se: kichi:wa se:, ne:n, yo:n se: kichi:wa, n' tatsomo:t se: kilpia ya, ke:mah tiktohto:ka ya, tikta:lia ya n' tatsomo:talo:ni a tik.... Ompa ke:mah tiktohto:ka ya n' kola:ltsi:n t'tohto:ka tiktekpa:na, tiktekpa:na wa:n ta:tahko ka:mpa t'te:mpilo:s a, ne:n, mi:nkat, tika:wa tepitsi:n sake:ra e:yi mahpil mah tapo:to. E:yi mahpil mah tapo:to, *o** na:wi. Wa:n ke:mah tik..., tik..., tikwi:pa:na ya ne:n, tik..., yo:n tiktohto:kak a ne:n kola:ltsi:n ke:mah tikwi:pa:na ya ika tai:xwi:pa:nka:yo:t, tikwi:pa:na ne: .... Tikwi:pa:na *primero**, achto se: kichi:wa n' tai:ka:n. Tai:kan tikchi:was wa:n ke:mah tikwi:pa:na ya n' kola:ltsi:n ihkó:n, kwaltsi:n tikilpia ke:meh a:mo, ke:meh a:mo moxola:was, *porque** n' okwilin *cuando** mokwi tahmati wa:n motapo:s. Para a:mo ne: motapo:s tikilpihtiw ke ohpa ne:n komekat, ika yo:n se: 'kwi ka tata:wikmekat se: kilpia ika. Wa:n komo a:mo tikahsi tata:wikmekat, yo:n, yo:n kiliah te:sakamekat, yo:n texo:chima:it inalwayo se: kite:mowa. Yo:n se: kitila:na n' texo:chima:it *hasta**..., se: kitila:na *hasta** ka:mpa ahsi, koto:ni, seki ki:sa se: senki:sa, seki koto:ni a tsikitsi:n. Yehwa n' ika tikwi:pa:na ya wa:n ke:mah tik..., tik.... Tima:tan ya se: n' kola:l ne:paka n' tahko. Wa:n ke:mah sepa se: tik..., tikpe:waltia para tiktsakwati a. Tiktsakwati a, tikta:lilia nika:n, ne:n, nimitsilia, ne:n, tatsomo:talo:ni ompa ii:ka:n sepa nika:mpa tiktekpa:na sepa ite:mpan para ne: moka:was tatahko n' tatsomo:tani ihkó:n. Ompa tikehketsa n' kowit wa:n, wa:n tiketsa n' kowit ihkó:n, ompa ke:mah ne: tik..., sepa tikwi:pa:na ya. Tikwi:pa:na tein ahko yetok, ne:n, tai:xwi:pa:nka:yo:tsi:n. Tima:tan ya ika o:me ya. Ompa ke:mah, tima:tan ya n' tikwi..., [tik]wi:pa:na, ke:mah se..., sepa xikwi:pa:na sepa se: tsikitsi:n ka:mpa tikte:mpilo:s a, ne:n, mi:nkat, ka:mpa etok, ne:n, wito:meh te:mpilkatos a. Ompa tikwi:pa:na sepa wa:n ke:mah tikwi:pa:nak a. Tik..., tik..., tikma:itia ya, tikchi:wa ya, ne:n, wito:n ima:y ya. Tikma:..., [tik]tamachi:wa, tiki:xeheko:s ke:meh to:n *tanto de** wehkapan pano:s n' okwilin, mah a:yo:to:chin *más** wehkapan. Tiktamachi:wa, ne:n, tikwiti a ne:n kwomekat *o** ..., wa:n tiktamachi:wa se: tamachi:w, tikwa:ahokwi, tik..., tikalakilia itampa ya, ne:n, tatsomo:talo:ni. Mah eto. Iwki tiktamachi:wa ihkó:n, ke..., ox kina:mikis iwki a, ke:mah tik..., tiki:xmiaktilia sakera chikwase:n oso mahtak ii:x, komo ke tikpa:pano:ltilia ihkó:n. Ke:mah t'tetsi:lohtiw ihkó:n, tiktetsi:lohtiw, t'tetsi:lowa, t'tetsi:lowa, *hasta** tikyewalo:ti a nochi t'tami t'tetsi:lowa. Tiki:xkalakia itsa:la:n wa:n ke:mah sepa se: t'chi:wa no: iwki, no: iwa:n achi para a:mo chikotias. Nika:n no: t'chi:wa sepa no: iwki no: wa:n tik..., [tik]wa:lakakilia ya, ne:n, tatsomo:talo:ni wa:n tikte:mpilowa ya n', tikte:mpilowa ya wito:meh itech, ne:n, yo:n bosa:ltsi:n nimitsilia, kwomekatsi:n bosa:l. *Por** ..., mahyá: tamali:n, se: kima:..., [ki]ma:ma:ihkiti se: ki:xkalakia ke:meh a:mo i:xtomis. Wa:n ke:mah nejó:n, tikte:mpilowa ya. Pilkatok a ihkó:n, se: kahkopilowa ya. Ke:mah, tik..., tikwiti a se: texo:chima:it oso o:me, o:me texo:chima:ymeh para tikta:lia t'na:lkalakia ya ne:, itampa ya, ne:n, itampa ya, ne:n, ne:n, tatsomo:talo:ni. Pero no: ti..., achto tikte..., [tik]tekis kowtsitsi:n ke:meh *tanto de** pata:wak, ne:n, ne: kola:ltsi:n. Tiktekis yo:n pihpitsaktik, pihpitsaktik, pihpitsaktik ke:meh, ke:meh i:n, ke:meh yo:n, ke:meh yo:n, tepitsi:n pitsa:wak ke:meh yo:n, mah tikihto:kan *alambrón**. Pero kwomekatat, t..., *bueno** kowit tepitsi:n tein takwa:wak ke:meh yo:n, ke:meh yo:n, *este**, ke:meh ka:kahfe:n, ka:kahfe:n ma:tako:t oso yo:n tao:lkowit ma:tako:t pihpitsaktsitsi:n. Yehwa se: ki..., kitekpa:na ihkó:n kwe:chtik, kwe:chtik. Wa:n ke:mah ne: se:, se: kowtsí:n sep..., no: se: kiteki, no: kiera se:, kiera se:, se: *cuarta** wa:n tahko para tikta:lilia i..., itampa yo:n..., itampa, ne:n, yo:n, ka:mpa, itampa ya n' i..., ka:mpa t'te:mpilo:ti a. Tikta:lia itampa ne:n kowtsi:n. Ompa t'tekpa:na n' tako:tsi:n ihkwí:n, ompa t'tekpa:na n' tako:tsitsi:n. Ompa etok, etok ikwi a ihkó:n. Ke:mah tikwiti a n' texo:chima:it t'na:lkalakia ya ne:n its..., ikwa:payo nika:n wa:n sepa se: ikwa:payo ihkwí:n. Mah, mah patiltik para nika:n itsi:ntayo wa:n iwki n' tein moka:wa para n' tein itsi:ntayo nika:n mopampilowa tepitsi:n ima:xiwyo, nika:n mopampilowa n' ima:xiwyo. Tatahko moka:wa, ne:n, i..., iekapayowa:n. Wa:n ke:mah tikte:mi[lia] tepitsi:n n' ta:l ya, no: tepitsi:n x'te:mili n' ta:l newí:n. Kihtite:milia ne:n yo:n texo:chima:it para mah eti:xto tepitsi:n ihkwí:n Wa:n ke:mah tik..., tikte:mpilo:ti a. *Primero** ti..., tikte:mpilowa ya ne:n..., iwki a ke:meh tikchihchi:w tein nika:n tikye:kta:lih ya, wa:n ahko pilkatok a n' tatsomo:tal[o:ni], ahko pilkatok a ihkó:n. Ompa ke:mah de tikte:mpilowa ya mi:nkat, tik..., tik..., tik..., tika..., tik..., no: tiktamachi:was de n..., ke:meh tikitas ke:meh kwali moahkowkwis ne: kwaltsi:n sah mote:mpilo:s, a:mo semi tili:nis para kwali tikxi:ko:s tik..., tikahokwis, kwali t'te:mpilo:s. No: *igual** s..., se: kikwi, ki..., [se:] kitetekwinowa ihkó:n komekat no:. Sakera i:xchikwase:n wa:n se: kichi:wa mahyá: tik..., tikma:ma:ihkiti. Wa:n tikta:lia mi:nkat ihkwi:ntsi:n de ke:meh, semi we:i ke:meh se:, ke:meh se: e:yi, e:yi mahpil, na:wi mahpil de, de weyak n' mi:nkat, para yehwa se: kitahkoilpia, yehwa n' ika tawetsi yo:n. Wa:n yo:n tako:tsi:n tikahokwis a para yeh ompa tikte:mpilo:s ihkwi:ni a. Ompa ke:mah tikchihchi:w a nimitsilia yo:n, tikalakih korra:ltsa:la:n ya, ne:n, mi:nkat. A:man tiksaka ya ne:n tet ne:wí:n, ti..., tiki:xeheko:s ke:meh, ke:meh a:mo motsakwili:s itech n' kola:l. Tiki:xeheko:s t'ta:li:s ke:meh, ke:meh i..., achi de pata:wak sah ne:n, ne:n, tatsomo:talo:ni. Tikte:mo:s n' tet sakera ka:n, sakera ka:n mahtak oso, oso *más** ok, para ne: ki..., para yo:n tet yehwa n' tikpanta:lilia, ne:n .... Achto t'ta:lilia nika:n itsontan nika.... Wa:n nika:n se: itsontan ke:mah t'ta:lilia ya nika:n se:, wa:n tiktekpa:na de m..., ihkó:n t'tekpa:na, ma:ski mah miak mah motson..., tsone:wi n' tet ihkó:n. Mah, mah eti:ya sakera de, sakera e:yi *ciento kilo** mah eti:ya para yo:n okwilin moka:wati:w wa:n, wa:n a:mo kanah ya:s. Mopatacho:s ompa. Ompa ke:mah tiktama:maltih kwali a, tiktila:na n' ka:mpa tikchihchi:w a n' achto n' te:tepechtsi:n. Ke:mah tiktila:na ya, tikte:mpilowa ya ne:n ika, ke:meh tikte:mpiloh ya ihkwi:ni a ne:n mi:nkat. E..., etok a ihkó:n kola:ltsa:lan taihtikpa, tiktila:na ya, ne:n, mi:nkat wa:n tiktahta:lia ya ika, ne:n, wito:meh, timochika:wa itech ihkó:n, wa:n ke:mah tikna:ltila:na ika se: momahpil ihkwí:n ne:n mi:nkat wa:n yo:n te:tepechtsi:n tein kowit i:xtapaletok, tikahokwi wa:n t'te:mpilowa ihko:ni a. Tikte:nkwi:ltia ya ke:mah nejó:n, ompa mah [...], ompa ke tikahka:wa ya, no: tikita ke a:mo, a:mo moli:nia ok, a:mo taneki:sa. Yo:li:ktsin xkahka:wa, yo:li:ktsi:n, yo:li:ktsi:n, ke:mah. Tikita tikahka:wa yo:n, tikahka:wa yo:n pero sayoh ximi:xihkwani ihkó:n. Komo a:mo te:i:xkwa:wi:teki ika se: miki, yo:n semi, semi te:mach. Se:..., semi kwali yo:li:ktsi:n, yo:li:ktsi:n wa:n tiki:tski..., tiki:tskia, nika:n tikahka:wak a. Ke:mah nika:n t'ki:tskia itech wito:meh ya, tiki:tskia ya ihkó:n, no: o:me ikwí:n se: kichi:w..., ke monepanowa. Nika:n wi:tsa se:, wa:n nika:n se:. Tikitstiw ihkó:n titsi:nki:sa yo:li:ktsi:n, yo:li:ktsi:n, yo:li:ktsi:n, ke:mah tiki..., tikita a:mo moli:nia ok ke:mah t'kahka:wa wa:n etok a. Ompa ke:mah mo:stika sepa tiá:s titachiati:w. Komo wetsik, komo wetsik mah se: kita, ne:n, wito:meh a:mo teh kipia ok, wa:n komohkó:n yetokeh ne:n wito:meh a:mo wetsi. Ompa ke:mah de wetsi pos nejó:n, sepa tiki:xtia ya n' tet nehkwí:n t'ta:ta:lia, komo wetsik. Mo:stika tikitati n' okwilin wetsi a. Tiki:xtia n' temeh newí:n t'ta:ta:lia, wa:n newí:n t'ta:lia se: wa:n tik..., tikahkowkwi a ne:n tatsomo:talo:ni. Ompa ke:mah de tikahokwi n' tatsomo:talo:ni no: xki:xtia n' okwiltsi:n ika ikwitapi:l. Wa:n komo tikahsito yo:ltok pos yetok se: kowit ne:..., komo a:yo:to:chin tikahsito yo:n yo:lchika:wak. T'tekis se: kowit ke:meh tepe:xi:lo:kowit de, de, toma:wak *o** kachi kwali tepe:xi:lo:t t'te:mowa. Wa:n tikita ne: mo..., etok n' okwilin yo:ltok ok, para a:mo tikcholti:s tiki:tskia itech n' ikwitapi:l, tikwitapi:lahokwi wa:n itsi:ntan tikna:lkalakia yo:n, yo:n tepe:xi:lo:kowit wa:n t'na:ltope:wa *hasta que** motsakwili:ti:w, yo:n se: kikwetaxkolmela:wa. A:mo moneki tikmo:tas, tiktsontekis *porque** eski:sa, *mejor** yo:n kowit tikalakili wa:n kimela:wa n' ikwetaxkol wa:n ke:mah ika miki a. Yo:n a:mo tikcholtia ok, kwali tiki:xtia *contento**, ¡newí:n x'ta:li a! Wa:n sepa x'tama:malti mokow wa:n mo:stika sepa tikitati:w. Ihkó:n se: kichi:wa, mokwi yo:n, iwki mokwi n' a:yo:to:chin. Ke:mah. Yo:n niwelis, niweli n'chihchi:wa *hasta dibujado** wel n'chi:wa.
Eleuterio Gorostiza Salazar:  Wa:n i:n nochi, ne:n, kowtsitsi:n tein se: kikwi, ¿ton kowyo, ne:n, se: kikwi? ke:meh ..., *bueno** nika:n t'te:chto:ka:ytilih ta:taman ito:ka:y, ¿ton kowyo, ne:n, kwali se: kikwi para i:n?
José Ernesto Vázquez Chanico:  Para n..., para yo:n ne: wito:meh se: kikwi tein kwali kowit ke:meh ahkokowit, tein, tein kwali kowit. Tein chika:wak, para a:mo, a:mo tahkoposteki. Komo a:mo wito:meh kahfe:nkowit semi taxi:kowa no:, komo a:mo tekowit tein mehmela:wak. Yo:n kiliah we:ikowtah tekowit. No: kwaltia. Wa:n para n' kola:ltsi:n kwaltia tein eski kowit, ne: mah a:tsi:tsika:skowit, mah, mah a:ko:kohkwowit ..., tein eski kowit, kwaltia tein eski kowit. Ke:mah. Mah kwali kowit n' tein para witomeh para yehwa n' tama:ma *más**. Wa:n nejó:n tai:xwi:pa:nka:yo:t tein tatsi:ntan ka:mpa se: kite:mpilowa mi:nkat no: tein kwali kowit, mah, mah ahkokowit no: tein achi i:xtoma:wak tepitsitsi:n, tein, tein taxi:ko:s se: ki..., se: ki:xeheko. Wa:n *igual**, ne:n, no: iwki, ne:n, no: iwki, ne:n, mi:nkat se: kikwi ahokowit oso tekowit. Yeh se: ki[kwi], se: ki[kwi] tein, tein a:mo postekis *porque** n' kowit yema:nik tahkoposteki. Wa:n te:tepechtsi:n se: kita:lilia no:, no: iwki no: eh ..., yo:n tao:lkowit ata ma:mehmelaktik pitsaktsitsi:n yehwa se: kita:lilia. Ne: tohtoma:wak se: kita:lia ke:meh kahfe:nma:tako:t. Mm, t..., pitsaktsitsi:n tako:tsitsi:n se: kitekpa:nilia te:tepechtsi:n. Wa:n tein i:xtapaletok no: *igual** se: ahokowtsi:n no:, komo a:mo tepe:xilo:kowit. Semi kwali etok n' tepe:xi:lo:kowit no:. Semi alaxtik, mm, para niman moxola:wa yo:n, tapetskowa wa:n mokwik a niman okwilin. Ke:mah, iwki se: kichi:wa wa:n, wa:n ne: tate:noh ne: ka:mpa, ne:n, ka:mpa n' tahpe:wal se: kita:lia tate:noh, ka:mpa n' ta:lpan ya. Yo:n se: k'kahkalakia ne: kowit tata:tsa:la:n de n' kola:l ya, mahyá:, mahyá:, mah tikihto:ka:n mahyá: yo:n ..., ma:[ski] tiktahta:liah kowit t'te:tekpa:nah ihkó:n, ihko:ni para a:mo pankalaki n' a:yo:to:chin, yeh tachkwa. Komohkó:n a:mo ye:ktama:mahtok n' kowit mote:nto:ka wa:n ke:mah acha mote:nto:ka wa:n tachkwa ya wa:n ki:sa para se: *lado**. Wa:n yo:n a:mo, se: kita:lia kowit ta:tatsa:la:n ihkwí:n mahyá: tepech no: se: kita:lia ihkó:n para a:mo ki:sas n' okwilin wa:n tein tate:noh ya *más** kachi toma:wak ne:n kowit se: kita:lia wa:n nika:n toma:wak. Wa:n se: kitehtewia ika tet mah, mah moto:ka newí:n, kwali moto:ka. Yo:n para a:mo ne: ki:sas. Itech yo:n kowit motsakwili:ti ompa wa:n ta:ká:n mokech..., mokechkwi:ltih ompa moka:wa, miki niman. Komo a:mo t'ta:lih yo:n kowit, yo:n achi toma:wak n' tate:noh a, yo:[n], *este**, semi kipale:wia. Eh, *porque** yo:n kipale:wia para a:mo ki:sas nió:n ya:s ne:pa nió:n para ne:pa ya:s. Ke:masá: mokwih o:me niman, *cuando** motohtokah o:me niman mokwih. Tein *hora** yahki se: koli:ni:to wa:n se: mokechkalaki:to iwa:n, pos ompa moka:wah ompa. Wa:n a:mo ki:sa ok ke:meh mokechkalaki:to tatampa wa:n a:mo ki:sa ok. Iwki yo:n. #1 ¿Wa:n i:n tikilia tatsomo:talo:ni, yeh ton kowyo se: kikwi? #
José Ernesto Vázquez Chanico:  #2 I:n tatsomo:..., # Se: kikwi chi:kikiskowit oso xo:no:kowit. Xo:nokowit alaktik ke:meh yo:n tepe:xo:no:t. Se: tein a:mo alaktik para a:mo ki:sas. Semi kwali se: kikwi chi:kikiskowit. Komo a:mo chi:kikiskowit, pesmakowit yo:n para se: kikwi kalikxit, ti:ltikpesma. Yehwa se: kikwi wa:n, komo a:mo se: ki..., komo se: kita ne:..., pata:wak achi. A:mo, a:mo moneki ok, se:, se:, o:me se: kilpi[a], yo:n se:, o:me se: kilpia. Tein achi pihpitsa:wak o:me se: kilpia n' chi:kikismeh wa:n komohkó:n se: kita de yo:n pesma. Yeh achi pata:wak. 'Xihxi:ma kwaltsi:n ihkó:n ika *machete**. Wa:n ke:mah ne: yehwa, se: sah se: kikwi. Sayoh se: kikwi wa:n se:, kachi, kachi kwali yo:n *porque** yo:n xaxakachtik wa:n a:mo ki:sa, ne:n, okwilin. Ke:mah, pero xo:no:kowit se: kita:lilia yo:n a:paliwi, alaktia wa:n a:mo, a:mo, ki:sa n' okwilin. Ke:mah wa:n yo:n komohkó:n chi:kikiskowit se: kilpia o:me, ika kwo..., yo:n tao:lmekat para a:mo, para a:mo wehweliwi. Wa:n de wetsiti, pos, ...meh, ke:meh ilpitok, tatahko moka:wa n' a:yo:to:chin wa:n a:mo, a:mo mopetsko:ltia. Iwki yo:n se: kichi:wa.
Eleuterio Gorostiza Salazar:  No: tikihtowa nika:n moneki sake:ra mahtak oso kachi pano:s mahtak n' tet. ¿Katí:n tet i:n se: kikwi, katí:n eski?
José Ernesto Vázquez Chanico:  Tein eski tet, tein eski tet, tein, tein kina:mikis, ta ne:..., tein a:mo motsakwili:s itech n' kola:ltsi:n. Pero komo tet tel pano:tok tel pa:pata:wak, motsakwili:s wa:n a:mo taneki:sa. Moneki ke:meh ehekai:xko etos, mah, mah ehekai:xko eto. Wa:n mah [ki]tsakwili, teh tiki:xeheko:s ke:meh a:mo kitsakwili:s, ne:n, nió:n tei. Wa:n *cuando** taneki:stiki:sa sepa sah, wa:n ompa moka:wa. Komo tet tikta:lih seki wehwei oso tiktiti:chakih ne: i:n, mah titi:chakto itech n' kola:ltsi:n A:mo taneki:sa wa:n okwilin cholowa. Yo:n etok ehekai:xko ihkó:n wa:n se: kita ke:meh pawetsis sepa sah *hasta** ipanko ne:n okwilin. Ke:mah, ihkó:n se: kichi:wa.
Eleuterio Gorostiza Salazar:  Tikihtowa:ya nika:n *bueno** a:yo:to:chin mokwi, ¿toni okseki okwilimeh mokwih kwali ompa?
José Ernesto Vázquez Chanico:  Ma:pachin. No: mokwi ma:pachin wa:n a:yo:to:chin wa:n ma:pachin. Ma:pachimeh oso takwatsitsi:n yo:n no: mokwih. Yehwa:n kachi *más**, kachi *tontitos** yo:n ma:pa..., takwatsitsi:n, mokwih. Ke:mah, mokwi n' a:yo:to:chin komo se: kita:lia ohti n..., iohpan. *Hasta** to:chimeh mokwih no:, yo:n to:chimeh. No: mokwih ika, ne:n, tahpe:wal, ka:mpa mo..., ka:mpa mokwi, ne:n, a:yo:to:chin no: panowa n' to:chin. Mokwi no:. Ke:mah.
Eleuterio Gorostiza Salazar:  Nochi a eskia de n' tahpe:wal, ¿amo tikpia, teisá: ok?
José Ernesto Vázquez Chanico:  N' tahpe:wal nochi a, nochi a, sayoh mah nimitsili yo:n, mah nimitsili, ne:n, yehwa ya n' tahpe:wal nochi yo:n, nochi a.
Eleuterio Gorostiza Salazar:  #1 Monekiti sayoh, ne:n, ne:n, tikihtowa ne:n, #
José Ernesto Vázquez Chanico:  #2 *Bueno**. # para n' ochpa:n.
Eleuterio Gorostiza Salazar:  #1 Yo:n sa:te:pan, *este**, ti..., tikitaskeh *entonces** komo nochi a n' tahpe:wal xite:chili moto:ka:y. #
José Ernesto Vázquez Chanico:  #2 ¿Sate:pan? # Ne:n, José Ernesto Vázquez Chanico.
Eleuterio Gorostiza Salazar:  ¿Ka:nachi xiwit tikpia wa:n katí:n xola:l tiwa:le:wa?
José Ernesto Vázquez Chanico:  Neh de San Miguel wa:n nikpia e:yi powal wa:n na:wi xiwit.
Eleuterio Gorostiza Salazar:  *Bueno**, tasohka:matik. Mm.