Eleuterio Gorostiza Salazar:  Ekintsi:n Tacho 'te:chnohno:tsa de, ne:n, ka:nachi taman, ne:n, wa:wkilit n' teh tiki:xmattok.
Anastacio Nicolás Damián:  Nijó:n neh niki:xmati ne:n na:wi taman. N' ista:k wa:n de n' chi:chi:ltik wa:n de yo:n kowtah, kowtah, ne:n. Ne: kwowtah, pos yo:n ne:, tehwa:n no: tikiliah *mismo de** yeh, ahmo:lkilit. N' tikiliah yehwa yo:n, yo:n nochi, ne:n, yo:n we:lik no: ka, se: kima:pa:ta wa:n se: kikwi, ne:n, chi:ltamo:ltal. Nijó:n tehwa:n tikiliah, ne:n, kilto:ni:l, ki:lto:ni:l tikiliah. Wa:n oksé: no:, no: *igual** yo:n chi:chi:ltik no:. Yo:n no: we:lik para, ne:n, ika chi:ltamo:ltal no: se: kima:pa:ta. Kima:pa:tskah kwaltsi:n, wa:n se: kita:lia ihkó:n wa:n seki kita:liliah, ne:n, *chilito** kikwe:chowah iwa:n se: ki..., se: kikwa ya. Wa:n yo:n o:..., o:me taman para kichi:wah ne: tapalo:l, kitsoyo:niah no:. Kitsoyo:niah ne:n, kiki:xtiliah n' iteyo, yo:n iwa:n moma:nelowa n' iteyo, iteyo tihti:ltik. A:mo n' iwa:n kita:liliah n' iteyo, *porque** komo kita:liliah n' iwa:n iteyo, nijó:n, ti:le:wi, moma:nelowa. Neh nik..., neh nikmati, ne:n, de o:me taman se: ki..., *cuando** para, ka:manah wa:n kitsoyo:niah. Kita:liliah ne:n *manteca**. Wa:n pos, yehwa nijó:n, ne:n, nehwa nikmati, ne:n, ki..., kichi:wah yo:n wa:n .... Pos wehkapania ka:mpa yo:n chi:chi:ltik de n' ima:ko pe:wa ihkó:n kipia pané: yo:n, *venitas** ihkó:n, ihkó:n, *ra:ramitas**, *hasta** nijó:n ma:alaxtik. Wa:n, pos yo:n, yowi ihkó:n ne:n iyo:lselo, wa:n ompa momahmaxalowa ompa ne:n kipia ya n' iteyo. N' iteyo tihti:ltik. Wa:n okseki, n' seki, n'neltoka *porque**, yo:n de ista:k [po]s nijó:n, yowi *hasta** ihkó:n [mo]pampilo:ti wa:n ista:k n' iteyo. Ista:k n' iteyo wa:n okseki ne:n, kowtah ne:n kilto:ni:l, tehwa:n tikiliah kilto:ni:l, pos yo:n mopihpilowa *por racimitos** ne:n i..., iteyo. Iteyo chihchi:chi:ltik no:, wa:n kosawia, de wa:ki a pos no:, no: tihti:le:wi. Pos yo:n no: semi kikwah ne:n chiktehmeh. Yo:n kikwah. Okseki pos a:mo nikitak ox kikwah. Yo:n kikwah, yo:n kiliah, ne:n, chiwihkoyo. Chiwihkoyo *porque** ne:wí:n, kowtah semi nemih ne:n chiwihkoyomeh. Xa: nanki:xmatih ke:meh yo:n piotsi:n. Ke:meh yo:n piotsi:n tat..., taxe:lowa wa:n *igualito** nemi ne:wí:n kowtah, we:i ihkó:n. Entó:s yeh yo:n kikwa, tatampa no:, ihkó:n *antes** tikitayah tota:tahwa:n, kinta:lilia:yah yo:n tamali:n, tamali:n kiliah ihkó:n, kiliah se: kowit wa:n itsi:nta:n ne: kita:liliah de ne:n kilto:ni:l, wa:n ompa mo..., ompa yowi nijó:n chiktehtsi:n, wa:n de ompa mokalakia ke:mah mo..., mokechpilo:ti wa:n papataka ya, yo:n chiwihkoyo. Yo:n chiwihkoyo[meh] wehwei:n, ihko:kó:n de wehwei:n, ke:meh se: piotsi:n. Ke:meh se: piotsi:n, ke:meh yo:n, ihko:ko:n. Wa:n yehwa i:n, yehwa yo:n niki:xmati wa:n, Pos n' okseki ne:n, ne:n, *más** nik..., n' oksé: a:mo kachi nikita ne:n, seki [kil]to:ni:l, de yehwa ne:n ka:mpa.... Yo:n a:mo, a:mo nikihto:s kitohto:kah ihkó:n, yo:n kixi:niah sah ka:mpa tachipa:wah kwaltsi:n ihkó:n, wa:n tachipa:wah ne: wa:n kixi:..., [ki]tepe:wah ihkó:n. tikiliah kitepe:wah *o** kixi:niah, nochi. Kixi:niah kwaltsi:n kie:ktiah wa:n kitepe:wah ke:meh ne:, ye:kkwaltsi:n i:xmanisti *cuando** e:wi a. *Cuando** e:wi a ihkó:n, ye:kkwaltsitsi:n ko:kone:meh, se: kitekiti wa:n ye:ksehselik, ye:kahwia:k se: ki..., kikwa, a:tamanal. Pos no: kwaltia kita:liliah *mantequita** wa:n kitsoyo:niah, no: kwaltsi:n we:lik kita:liliah ne:n *cebolla**. Pero tehwa:n tikitayah ne:n tota:tahwa:n kikwa:yah, ki..., kipa:tayah kwaltsi:n, kima:pa:tayah, wa:n kita:lia:yah itech se: yo:n sokikaxit. Ompa kita:lia:yah wa:n tikte:kilia:yah ne:n chi:ltamo:ltal, chi:ltekpin. Yo:n semi kwe:liltia. Semi kwe:liltia nijó:n, yo:n kiltsí:n wa:n ekintsi:n ne:n, yo:n para neh nik..., ompa ne: nikitak, pos, kwaltsi:n we:lik. Kwaltsi:n we:lik nijó:n, nijó:n kilit, kilit nijó:n. Yo:n ke:mah nochi, nochi se: kikwa. De sehselik se: kikwa *hasta** n' i..., n' ikowyotsi:n. Yo:n de sehselik, pero de chika:wak a:mo wel se: kikwa *porque** takwa:wak *siempre**. Pero de sehselik nochi se: kikwa, *pero cuando** aya:mo, ta: yo:n no: teyowa. De teyowa a:mo *igual** we:lik. A:mo *igual porque** moma:nelowa iwa:n ne:n, komo kimanah moma:nelowa ya iwa:n iteyo. Pos a:mo *igual** ne:n we:lik *siempre**. Yo:n no: kie:ktiah *porque**, de chika:wak seki pos ki..., seki o..., no: kimanah iwa:n iteyo, pos moma:nelowa ya, ti:le:wi ne:n tapalo:l. Wa:n yo:n, yo:n n' i..., n' ista:k pos yo:n, ia:yotsi:n a:mo, a:mo mopata, ista:k. Pero ne:n chi:chi:ltik, ne:n chi:chi:ltik, pos yo:n nochi *hasta** chi:chi:le:wi ne:n a:tsí:n. Chi:chi:le:wi, ne:n a:tsí:n ki..., ma:s kita:liliah n' is...., *porque** yo:n nochi chi:chi:ltik n' ima:yo, de n' ikowyotsi:n *hasta, hasta** ahko, nochi no: chi:chi:ltik. Entó:s *de que** kimanah ya ne:, nochi chi:chi:le:wi n' a:tsí:n. Chi:chi:le:wi. Wa:n oksé: de n' ista:k yo:n a:mo, a:mo chi:chi:le:wi, yo:n pos, ihkó:n ista:k moka:wa *porque** a:mo, a:mo kipia ne:n tapal. Wa:n i:n se: ne:n, a:it ke:yeh, tak ki..., i:pa ihkó:n *hasta** n' ikowyo tak i:pa ihkó:n ne:n, *semilla** se: kitepe:wa. Pero seki kihtowah kito:kah. Pos neh nik..., neh nikitak ne: ke:man, ne:n, ki..., kitepe:wah sah. Ompa ixwa, ka:sika se: kita ihkó:n, miak ixwatok tsikitsitsi:n. Ompa se: kikwihkwi wa:n se: ki..., se: kwi:ka ya no:. Pos yehwa yo:n neh nik..., nik..., yehwa yo:n neh nikmattok. Mm.
Eleuterio Gorostiza Salazar:  ¿Wa:n tein i:n tikihtowa o:me taman *este** n' tein ista:k wa:n chi:chi:ltik, n' i..., n' i..., ¿n' ixo:chio ke:niwki, mokehketsa, mopahpampilowa?
Anastacio Nicolás Damián:  Pos de n' chi:chi:ltik ihkó:n yowi, wa:n ihkó:n mopampilowa tepitsi:n. Wa:n oksé ne:n, pos nikitaya ne:n de n' ista:k, yeh no: *igual** ihkó:n panki:sa, pa:nki:sa kwa:..., *de que** ihkó:n wa:n ihkó:n motekpa:ntiw n' iteyo. Motekpa:ntiw kwaltsi:n ihkó:n. Entó:s de chik..., chika:waya ihkó:n mopilowa ihkó:n. Wa:n oksé: pos no:, no: *igual**, ihkó:n nas..., nakasikayowi ihkó:n. Nijo:n a:mo, tak kita:ni de n' iteyo. N' iteyo ne: kita:ni *porque** kipia ne: ihkó:n, ne:n, miak n' iteyo pos ke:meh eskia ihkó:n no: mo..., no: kwi:ka. Ma:ski moketsa ihkó:n, *pero siempre** ki..., kita:ni, mi:xpilowa. Ke:mah, yehwa yo:n neh nik...
Eleuterio Gorostiza Salazar:  ¿N' iteyo we:lik oso a:mo we:lik?
Anastacio Nicolás Damián:  Pos n' iteyo nijó:n a:mo, a:mo ke:man tikitah mah, mah se: kikwa, *o** mah se: kita kikwa chiktehtsi:n, a:mo. I..., [i]hkó:n xi:ni wa:n tatampa ya de ne:n, ixwa, n' iteyo. Yo:n ixwa. Wa:n a:mo ke:man nikita mah kikwa ne:n, se: kikwa. Yehwa sah, ne:n, se: kikwa, ne:n, .... Yo:n a:mo nikihto:s tikihki:xtili:tih n' ima:yo sah, yo:n nochi se: kikwa. Nochi de n' ikowyo komo seh..., sehselik, pos nochi se: kikwa. Nochi, nochi we:lik.
Eleuterio Gorostiza Salazar:  *Bueno** pos pané: nochi a n' tein i:n, 'te:chnohno:ts i:n o:me taman wa:wkilit i:n tein teh tiki:xmattok. A:man xite:chili, ne:n, moto:ka:y wa:n moxola:l.
Anastacio Nicolás Damián:  Pos neh nimono:tsa Anastacio Nicolás Damián. Niwa:le:w de ne: xola:lpan de San Miguel Tzinacapan.