Tryag File Manager
Home
-
Turbo Force
Current Path :
/
home
/
cluster1
/
data
/
bu01
/
1121861
/
html
/
Mesolex2
/
Pipil-1
/
Eng
/
Upload File :
New :
File
Dir
/home/cluster1/data/bu01/1121861/html/Mesolex2/Pipil-1/Eng/285-311.rtf
{\rtf1\ansi\ansicpg1252\uc1\deff0\stshfdbch0\stshfloch0\stshfhich0\stshfbi0\deflang1033\deflangfe1033{\fonttbl{\f0\froman\fcharset0\fprq2{\*\panose 02020603050405020304}Times New Roman{\*\falt Times New Roman};} {\f34\fswiss\fcharset128\fprq2{\*\panose 020b0604020202020204}Arial Unicode MS;}{\f36\fswiss\fcharset128\fprq2{\*\panose 020b0604020202020204}@Arial Unicode MS;}{\f208\froman\fcharset238\fprq2 Times New Roman CE{\*\falt Times New Roman};} {\f209\froman\fcharset204\fprq2 Times New Roman Cyr{\*\falt Times New Roman};}{\f211\froman\fcharset161\fprq2 Times New Roman Greek{\*\falt Times New Roman};}{\f212\froman\fcharset162\fprq2 Times New Roman Tur{\*\falt Times New Roman};} {\f213\froman\fcharset177\fprq2 Times New Roman (Hebrew){\*\falt Times New Roman};}{\f214\froman\fcharset178\fprq2 Times New Roman (Arabic){\*\falt Times New Roman};}{\f215\froman\fcharset186\fprq2 Times New Roman Baltic{\*\falt Times New Roman};} {\f216\froman\fcharset163\fprq2 Times New Roman (Vietnamese){\*\falt Times New Roman};}{\f550\fswiss\fcharset0\fprq2 Arial Unicode MS Western;}{\f548\fswiss\fcharset238\fprq2 Arial Unicode MS CE;}{\f549\fswiss\fcharset204\fprq2 Arial Unicode MS Cyr;} {\f551\fswiss\fcharset161\fprq2 Arial Unicode MS Greek;}{\f552\fswiss\fcharset162\fprq2 Arial Unicode MS Tur;}{\f553\fswiss\fcharset177\fprq2 Arial Unicode MS (Hebrew);}{\f554\fswiss\fcharset178\fprq2 Arial Unicode MS (Arabic);} {\f555\fswiss\fcharset186\fprq2 Arial Unicode MS Baltic;}{\f556\fswiss\fcharset163\fprq2 Arial Unicode MS (Vietnamese);}{\f557\fswiss\fcharset222\fprq2 Arial Unicode MS (Thai);}{\f570\fswiss\fcharset0\fprq2 @Arial Unicode MS Western;} {\f568\fswiss\fcharset238\fprq2 @Arial Unicode MS CE;}{\f569\fswiss\fcharset204\fprq2 @Arial Unicode MS Cyr;}{\f571\fswiss\fcharset161\fprq2 @Arial Unicode MS Greek;}{\f572\fswiss\fcharset162\fprq2 @Arial Unicode MS Tur;} {\f573\fswiss\fcharset177\fprq2 @Arial Unicode MS (Hebrew);}{\f574\fswiss\fcharset178\fprq2 @Arial Unicode MS (Arabic);}{\f575\fswiss\fcharset186\fprq2 @Arial Unicode MS Baltic;}{\f576\fswiss\fcharset163\fprq2 @Arial Unicode MS (Vietnamese);} {\f577\fswiss\fcharset222\fprq2 @Arial Unicode MS (Thai);}}{\colortbl;\red0\green0\blue0;\red0\green0\blue255;\red0\green255\blue255;\red0\green255\blue0;\red255\green0\blue255;\red255\green0\blue0;\red255\green255\blue0;\red255\green255\blue255; \red0\green0\blue128;\red0\green128\blue128;\red0\green128\blue0;\red128\green0\blue128;\red128\green0\blue0;\red128\green128\blue0;\red128\green128\blue128;\red192\green192\blue192;}{\stylesheet{ \ql \li0\ri0\widctlpar\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 \snext0 Normal;}{\*\cs10 \additive \ssemihidden Default Paragraph Font;}{\* \ts11\tsrowd\trftsWidthB3\trpaddl108\trpaddr108\trpaddfl3\trpaddft3\trpaddfb3\trpaddfr3\trcbpat1\trcfpat1\tscellwidthfts0\tsvertalt\tsbrdrt\tsbrdrl\tsbrdrb\tsbrdrr\tsbrdrdgl\tsbrdrdgr\tsbrdrh\tsbrdrv \ql \li0\ri0\widctlpar\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1024\langfe1024\cgrid\langnp1024\langfenp1024 \snext11 \ssemihidden Normal Table;}}{\*\revtbl {Unknown;}}{\*\rsidtbl \rsid3933\rsid163598\rsid288456\rsid3226388\rsid4355106\rsid4460578 \rsid5137502\rsid5255560\rsid5465450\rsid5532776\rsid6564092\rsid6963043\rsid7822124\rsid8200798\rsid9267036\rsid9325241\rsid9448784\rsid11017186\rsid11036503\rsid11222312\rsid12340216\rsid12520953\rsid12917082\rsid13136953\rsid15336714\rsid15933051 \rsid16415043}{\*\generator Microsoft Word 10.0.2627;}{\info{\author Wilson Silva}{\operator Wilson Silva}{\creatim\yr2005\mo10\dy21\hr11\min18}{\revtim\yr2006\mo5\dy23\hr16\min56}{\version8}{\edmins247}{\nofpages24}{\nofwords4792}{\nofchars27316} {\*\company }{\nofcharsws32044}{\vern16437}}\margl1890\margr1350 \facingp\widowctrl\ftnbj\aenddoc\noxlattoyen\expshrtn\noultrlspc\dntblnsbdb\nospaceforul\hyphcaps0\horzdoc\dghspace120\dgvspace120\dghorigin1701\dgvorigin1984\dghshow0\dgvshow3 \jcompress\viewkind1\viewscale100\htmautsp\nolnhtadjtbl\rsidroot11222312 \fet0\sectd \sbknone\linex0\headery0\footery0\sectdefaultcl\sectrsid11017186\sftnbj {\*\pnseclvl1\pnucrm\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxta .}}{\*\pnseclvl2 \pnucltr\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxta .}}{\*\pnseclvl3\pndec\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxta .}}{\*\pnseclvl4\pnlcltr\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxta )}}{\*\pnseclvl5\pndec\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl6 \pnlcltr\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl7\pnlcrm\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl8\pnlcltr\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl9\pnlcrm\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxtb (}{\pntxta )}}\pard\plain \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 \fs24\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\insrsid6963043 (C) kristianuh \tab \tab \tab \tab }{ \insrsid11222312\charrsid11017186 gente }{\insrsid6963043 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 people, person }{\insrsid6963043 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. cristiano \par (SD) kristianuh \par }{\insrsid6963043 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) krus-el-seny}{\insrsid3226388 \'f3}{\insrsid11222312\charrsid11017186 r }{\insrsid3226388 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Cruz del Se}{\insrsid3226388 \'f1}{\insrsid11222312\charrsid11017186 or (una constelaci}{\insrsid3226388 \'f3}{\insrsid11222312\charrsid11017186 n) }{\insrsid3226388 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 a constellation (literally "the Lord's cross") }{\insrsid3226388 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. cruz del Senor \par \tab }{\insrsid3226388 \par }{\insrsid11222312\charrsid3226388 (SD) krusifik}{\insrsid3226388\charrsid3226388 \'e1}{\insrsid11222312\charrsid3226388 r, -chiwa }{\insrsid3226388\charrsid3226388 \tab }{\insrsid3226388 \tab }{\insrsid11222312\charrsid3226388 crucificar \par \tab \tab to crucify \par \tab \tab Sp. crucificar \par }{\insrsid3226388 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid3226388 (C, SD) ku- }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3226388\charrsid3226388 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3226388 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid3226388 'cabeza' (en palabras compuestas) \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 'head' (in compounds) \par \tab \tab cf. kwa(h)- 'head' \par }{\insrsid3226388 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid3226388 (C, SD) ku-, ku:-, kuh- }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3226388 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid3226388 'palo, }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3226388 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid3226388 rbol, madera' (en palabras compuestas) \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 'tree, wood' (in compounds) \par \tab \tab cf. kwawi-t "tree, wood" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3226388 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:biyuh }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 nixpulo (con}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 serva hecha de miel y de maiz molido}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 y }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \tab \tab \tab \tab \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 tostado) \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 a preserve or candy made of honey and toasted ground corn \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. (?) cubillo \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kuchahkul }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 gancho (de madera para almacenar o proteger cosas) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \tab \tab }{\insrsid4355106 a wooden hook for storing things or protecting them}{\insrsid11222312\charrsid11017186 from small animals \par \tab \tab kuhkuchahkal (pl.) \par \tab }{\insrsid4355106 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuchi (i.v.) }{\insrsid4355106 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 dormir \par \tab \tab to sleep \par }{\insrsid4355106 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuchi (pres.) ni-kuchi "I sleep" }{\insrsid4355106 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuch-ki (pret.) \par \tab \tab kuch-tuk (perf.) \par }{\insrsid4355106 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN kochi (Car.); PN *kochi \par (SD) kuchi \par \tab }{\insrsid4355106 \tab \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuchini }{\insrsid4355106 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 dormil}{\insrsid4355106 \'f3}{\insrsid11222312\charrsid11017186 n \par }{\insrsid4355106 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 sleepy head (someone who sleeps a lot) }{\insrsid4355106 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kuchi "to sleep", -ni 'agent' \par \sect }\sectd \sbknone\linex0\headery0\footery0\sectdefaultcl\sectrsid11017186\sftnbj \pard\plain \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 \fs24\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\insrsid4355106 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuchisneki (i.v.) }{\insrsid4355106 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cabecearse, estar al punto de dormirse }{\insrsid4355106 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to be falling asleep, nodding off to sleep \par \tab \tab cf. kuchi "to sleep", -s-neki 'desiderative' \par \tab }{\insrsid4355106 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:chiyan }{\insrsid4355106 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 caolote, cablote (}{\insrsid4355106 \'e1}{\insrsid11222312\charrsid11017186 rbol) \par }{\insrsid4355106 \tab \tab tree sp., with thick trunk, a hard, }{\insrsid11222312\charrsid11017186 black fruit, with bark used for diarrhea remedy \par \tab \tab cf. ku:- 'tree' \par \tab \tab cf. (SD) kwawulu-t \par \tab }{\insrsid4355106 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:chi:yuh }{\insrsid4355106 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cuchillo \par \tab \tab knife \par \tab \tab Sp. cuchillo \par (SD) ku:chi:yuh \par \tab }{\insrsid4355106 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuchte:ka (t.v.) }{\insrsid4355106 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 adormecer, hacer dormir \par \tab }{\insrsid4355106 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to put to sleep}{\insrsid4355106 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }{\insrsid4355106 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuchte:ka (pres.) ki-kuchte:ka "she's p}{\insrsid4355106 utting him to sleep" (gikuchte:ga}{\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\insrsid4355106\charrsid9911015 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid4355106\charrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par \tab }{\insrsid4355106 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuchte:ka-k (pret.) (?) \par \tab }{\insrsid4355106 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuchte:ka-tuk (perf.) \par }{\insrsid4355106 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kuchi "to sleep", te:ka "to lay down" }{\insrsid4355106 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4355106 CN cochteca (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 "hacer dormir a un ni}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \'f1}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 o" \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kuchteka \par }{\insrsid4355106 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4355106 (C) -kuhkul }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106\charrsid4355106 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4355106 anciano, viejito (t}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \'e9}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4355106 rmino respetuoso) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106\charrsid4355106 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 old man (respectful term) \par \tab }{\insrsid4355106 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 tu-kuhkul "our grandfather" \par \tab }{\insrsid4355106 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 -kuhkulmet (pl.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid4355106 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN cf. colli (Sim.) "abuelo, abuela", (?) cocolli (Sim.) "ri}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 a, disputa", cocolli (Sim.) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 "cargo confiado"}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (Comazagua) -kuhkul }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 viejo \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 old man \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) -kuhkul }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3933 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 "mal esp}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \'ed}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ritu" (esp}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3933 \'ed}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ritu diab} {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4355106 \'f3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 lico, uno que miente; el coco) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3933 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4355106 evil spirit, boogyman \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3933 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid3933 mu-kuhkul "your boogym}{\insrsid11222312\charrsid11017186 an, your evil spirit (that haunts you) }{\insrsid3933 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) -kuhkul "old man" \par (SD) -kuhkul \par (Nahuizalco) }{\insrsid3933 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhkul }{\insrsid3933 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 demonio \par \tab }{\insrsid3933 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 devil \par }{\insrsid3933 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid3933 (C) mu-kuhkutila:na (r.v., redup.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3933 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 estirarse }{\insrsid3933 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to stretch, to extend, to reach }{\insrsid3933 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-kuhkutila:na (pres.) \par }{\insrsid3933 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid3933 mu-kuhkutila:n (p}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ret.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3933 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-kuhkutila:n-tuk (perf.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3933 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kutila:na "to stretch" \par }{\insrsid3933 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuhku:tiya (i.v., redup.) }{\insrsid3933 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cansarse, rendirse \par \tab }{\insrsid3933 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to get tired, exhausted \par \tab }{\insrsid3933 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhku:tiya (pres.) ni-kuhku:tiya "I get tired" \par \tab }{\insrsid3933 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhku:tiya-k (pret.) \par }{\insrsid3933 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhku:tiya-}{\insrsid3933 tuk (perf.) ni-kuhku:tiya-tuk "I have gotten tired, }{\insrsid11222312\charrsid11017186 I am exhausted" \par \tab }{\insrsid3933 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (SD) ku:ti:ya \par }{\insrsid3933 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 (C) kuhkutu:na (t.v., redup.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cortar en pedazos \par \tab }{\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to cut into pieces \par \tab }{\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ni-k-kuhkutu:n "I cut (pret.) it into pieces" \par \tab }{\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kutu:na "to cut (with a knife) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kuhkutu:na \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) mu-kuhkuyulua (r.v., redup.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 encogerse, acostarse encogido }{\insrsid4460578 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to shrink, to shrink from \par \sect }\sectd \sbknone\linex0\headery0\footery0\sectdefaultcl\sectrsid11017186\sftnbj \pard\plain \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 \fs24\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\insrsid4460578 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. mu-kuyulua "to shrink" \par }{\insrsid4460578 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 (SD) kuhpala }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578\charrsid4460578 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \tab \tab le\'f1a podrida (guhpala}{ \lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid4460578\charrsid4460578 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid4460578\charrsid4460578 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 rotten firewood \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kuh- 'wood', pala "old" \par \tab }{\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) ku:pala "rotten wood" \par }{\insrsid4460578 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku(:)htan }{\insrsid4460578 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 monte, bosque \par }{\insrsid4460578 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 woods, the bush, uncleared land, brush, weeds }{\insrsid4460578 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kuh- 'tree', -tan 'locative, under' \par \tab }{\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid4460578 cf. (SD) kohtan \par }{\insrsid4460578 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 (C) ku(:)htan kuyame-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578\charrsid4460578 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 tunco de monte, javal}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \'ed}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 peccary \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku(:)htan "woods", kuyame-t "pig" \par \tab }{\insrsid4460578 \tab cf. }{\insrsid11222312\charrsid4460578 (SD) kohtan kuyame-t \par }{\insrsid4460578 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 (C) ku:h-tik }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 alto, crecido (grande) (de milpa, palo, hombre) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 tall, high (of corn, trees, men, etc.) \par \tab }{\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid4460578 cf. ku:h- 'tree', -ti-}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 k 'adj.' \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN kwawtik (Car.) \par \tab }{\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (SD) ko:htik "gigantic" \par }{\insrsid4460578 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 (C) ku:kah }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578\charrsid4460578 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 cuca, cucaracha \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cockroach \par \tab }{\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. cuca \par \tab }{\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:kara:chah "cockroach" \par }{\insrsid11222312\charrsid4460578 (SD) ku:ka(h) \par }{\insrsid4460578 \par }{\insrsid11222312\charrsid4460578 (C) ku:kara:chah }{\insrsid4460578 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid4460578 cucaracha \par \tab }{\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cockroach \par \tab }{\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. cucaracha \par \tab }{\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:kah \par }{\insrsid4460578 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 (SD) ku:ke }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578\charrsid4460578 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \tab \tab iguana, garrobo, guexpo (gu:ge}{ \lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid4460578\charrsid4460578 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid4460578\charrsid4460578 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid4460578 \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578 \tab }{\insrsid11222312\charrsid4460578 iguana \par }{\insrsid4460578 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid4460578 CN cuetzpalli (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid7822124 "glot}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid7822124\charrsid7822124 \'f3}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid7822124 n, lagartija (iguana)"; PN *kw}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid4460578\charrsid7822124 \loch\af34\dbch\af34\hich\f0 \u601\'3f}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid7822124 ts\-}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid4460578\charrsid7822124 \par \tab \tab }{\insrsid4460578 cf. }{\insrsid11222312\charrsid4460578 (C) ku:ketspal \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid7822124 (C) ku:ketspal }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid7822124\charrsid7822124 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid7822124 \tab iguana, garrobo, guexpo (ku:getspal)}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid7822124 \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid7822124 \tab }{\insrsid11222312\charrsid4460578 iguana \par \tab }{\insrsid7822124 \tab }{\insrsid11222312\charrsid4460578 kuhku:ketspal (pl.) \par }{\insrsid7822124 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid7822124 CN cuetzpalli (Sim.) "glot}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid7822124\charrsid7822124 \'f3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid7822124 n, lagartija (iguana)"; PN *kw}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid7822124\charrsid7822124 \loch\af34\dbch\af34\hich\f0 \u601\'3f}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid7822124 ts\-}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid7822124 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid7822124 cf. }{\insrsid11222312\charrsid7822124 (SD) ku:ke}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid7822124 \par }{\insrsid7822124 \tab \tab \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid7822124 (C) kuki:xtilu:ni \tab \tab \tab amatillo (matocha o vara, medicinal para }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 la piel) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid7822124 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 plant sp., bush or reed (?), medicinal for the skin \par \tab }{\insrsid7822124 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku- 'wood' \par }{\insrsid7822124 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:ku, ku:kuh }{\insrsid7822124 \tab \tab \tab coco (ku:ku}{\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\insrsid7822124\charrsid7822124 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{ \loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid7822124\charrsid7822124 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid7822124 , (ku:kuh)}{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par \tab }{\insrsid7822124 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 coconut \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid7822124 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. coco \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid7822124 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (SD) koko(h) \par }{\insrsid7822124 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:kua (t.v.) }{\insrsid7822124 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 doler \par \tab }{\insrsid7822124 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to hurt, to pain, to ache \par \tab }{\insrsid7822124 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:kua (pres.) ki-ku:kua "it hurts" \par \tab }{\insrsid7822124 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:kuh (pret.) nech-ku:kuh "it hurt me" \par \tab }{\insrsid7822124 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:kuh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11036503 CN cf. }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 (SD) cocoa }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 "estar enfermo"; PN *koko(wa) "sick" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kukuawitsti (t.v., encorp.) }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 espinar \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to stick with thorns \par }{\insrsid11036503 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kukuawitsti (pres.) ki-kukuawitsti "it sticks him" \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kukuawitsti-k (pret.) (?) \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kukuawitsti-tuk (perf.) (?) \par }{\insrsid11036503 \tab \tab cf. ku:kua "to hurt, pain", wits-ti "thorn", -ti }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (?) 'inchoative' \par }{\insrsid11036503 \par (SD) kukuchi (i.v., redup.) \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cabecearse (estar al punto de caerse dormido) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to be falling asleep, to nod off to sleep \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kuchi "to sleep" \par }{\insrsid11036503 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kukuk }{\insrsid11036503 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 fuerte, picante (de chile, trago) }{\insrsid11036503 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 strong, hot, spicy (of chili, drinks) }{\insrsid11036503 \par \tab \tab kuhkukuk (pl.) (}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 kuhkuguk)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN cococ (Sim.) "picante, dolor" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \par }{\insrsid11222312\charrsid11036503 (SD) kukuk }{\insrsid11036503\charrsid11036503 \tab }{\insrsid11036503 \tab \tab \tab doloroso, duele (guguk)}{\insrsid11222312\charrsid11036503 \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11036503 painful \par }{\insrsid11036503 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11036503 (C) kukuk-nah }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503\charrsid11036503 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11036503 picante, algo fuerte \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 hot, spicy, somewhat hot \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kukuk "hot, spicy", -nah 'adj.' \par }{\insrsid11036503 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kukulis }{\insrsid11036503 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 enfermedad, peste \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 sickness, desease, epidemic \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhkulis (pl.) \par }{\insrsid11036503 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kuku-ya "to get sick", -li-s 'nominalization' }{\insrsid11036503 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN cocoliztli (Sim.) "enfermedad, peste, epidemia" \par (SD) kukulis \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhkukulis, kuhkulis (pl.) \par }{\insrsid11036503 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:kulu }{\insrsid11036503 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 tragadero \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 throat, gullet \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN cf. (?) cocollo (Sim.) }{\insrsid11222312\charrsid11036503 "delgado, enjuto, d}{\insrsid11036503 \'e9}{\insrsid11222312\charrsid11036503 bil" \par }{\insrsid11036503 \par }{\insrsid11222312\charrsid11036503 (C) ku:kulu:-tsin }{\insrsid11036503 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11036503 tortolita \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 a small dove sp. \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. -tsin 'diminutive' \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11036503 cf. (SD) kukuru:wa \par }{\insrsid11036503 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11036503 (C) kuku:luxuti }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503\charrsid11036503 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11036503 un jute venenoso (caracol) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 a snail sp., poisonous \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) kuku-ya "to get sick", xuti "snail" \par }{\insrsid11036503 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kukuru:wa }{\insrsid11036503 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 tortolita \par }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab a small dove sp. \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11036503 cf. (C) ku:kulu:-tsin \par }{\insrsid11036503 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11036503 (SD) kukux }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503\charrsid11036503 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \tab \tab reconvalecente (persona) (gugux)}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11036503 }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11036503 convalescent person \par }{\insrsid11036503 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11036503 cocox(ca) (Sim.) "debilidad, languido" \par }{\insrsid11036503 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11036503 (C) kukuya }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503\charrsid11036503 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11036503 enfermarse, estar enfermo, doler \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to get sick, to be ill, to hurt kukuya (pres.) \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kukux-ki (pret.) \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kukux-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid11036503 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN kokoya (Car.) }{\insrsid11036503 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kukuya \par }{\insrsid11036503 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kukuya-k (pret.) }{\insrsid11036503 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kukuya-tuk (perf.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11036503 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kukuyani }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 el enfermo sick person \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid12340216 cf. kukuya "to get sick", -ni 'agent' \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 (SD) kukuyani \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 kuhku}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 yani (pl.), (also: kuhkukuyani (?)}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 ) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:lal }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab \tab \tab \tab cerco, corral, chiquero (gu:lal)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 fense, corral, pigpen \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 -ku:lal (poss.) nu-ku:lal "my fense" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhku:lal (pl.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. corral \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \par }{\insrsid11222312\charrsid12340216 (SD) kulantroh }{\insrsid12340216\charrsid12340216 \tab }{\insrsid12340216 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid12340216 culantro (cilantro) \par \tab }{\insrsid12340216 \tab }{\insrsid11222312\charrsid12340216 coriander \par \tab }{\insrsid12340216 \tab }{\insrsid11222312\charrsid12340216 Sp. culantr}{\insrsid11222312\charrsid11017186 o \par \par (SD) ku:lekeme-t }{\insrsid12340216 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 palo pito \par }{\insrsid12340216 \tab \tab tree sp., with red beans, }{\insrsid11222312\charrsid11017186 small red flower that can be made into a whistle \par \tab \tab cf. ku:- 'tree' \par \tab \tab cf. (C) le:kemet \par }{\insrsid12340216 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 (SD) kulon, kulona(h) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216\charrsid12340216 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 nalg}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216\charrsid12340216 \'f3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 n, nalgona }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216\charrsid12340216 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 person with large buttocks \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid12340216 Sp. culon, culona \par }{\insrsid12340216 \par }{\insrsid11222312\charrsid12340216 (C) kulpah }{\insrsid12340216 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid12340216 culpa \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 fault, blame \par }{\insrsid12340216 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ni-k-piya kulpah "it's my fault" (tengo la culpa) }{\insrsid12340216 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. culpa \par }{\insrsid12340216 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kultuh }{\insrsid12340216 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 culto \par \tab \tab cult, worship \par \tab \tab Sp. culto \par }{\insrsid12340216 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 (SD) ku:lulua (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 enrollar \par \tab \tab to roll, to roll up \par \tab \tab ku:lulua (pres.) \par }{\insrsid12340216 \tab \tab ku:luluh, ku:lulih (pret.) \par \tab \tab ki-ku:lulih-ke-t }{\insrsid11222312\charrsid11017186 "they rolled it up" \par \tab \tab ku:luluh-tuk, ku:lulih-tuk (perf.) \par \tab \tab cf. ta-ku:lulua "to be rolling" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid12340216 {\insrsid12340216 \tab \tab CN cf. ko:loa (Car.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 "torcer", ko:liwi "torcer"; }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 coloa (Sim.) "doblarse, hacer circuitos, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ir a alguna parte dando rodeos" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \par }{\insrsid11222312\charrsid12340216 (C) ku:lu-t }{\insrsid12340216\charrsid12340216 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid12340216 alacr}{\insrsid12340216 \'e1}{\insrsid11222312\charrsid12340216 n \par \tab }{\insrsid12340216 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 scorpion \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 kuhku:lut (pl.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid12340216 ku:lu-tsin "small scorpion" (alacrancito) }{\insrsid12340216 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 CN ko:lo:tl (Car.); PN *ko:lo:- \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:lu-t \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:lu-tsi:ka-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 hormiga tigra, turunca \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab \tab }{\insrsid12340216 ant sp., }{\insrsid11222312\charrsid12340216 "tiger" ant, large, sting is very painful }{\insrsid12340216 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid12340216 cf. ku:lu-t "scorpion", tsi:ka-t "ant" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 (SD) ku:lu-tsi:ka-t \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 (C) kumah }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216\charrsid12340216 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 cuma (machete pando y picudo) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 a kind of machete, curved and pointed \par \tab }{\insrsid12340216 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. cuma \par }{\insrsid12340216 (SD) kumah (gumah)}{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }{\insrsid12340216 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuma:l }{\insrsid12340216 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 comal \par \tab }{\insrsid12340216 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 tortilla griddle \par \tab }{\insrsid12340216 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 -kuma:l (poss.) \par }{\insrsid12340216 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab kuhkuma:l (pl.) \par }{\insrsid12340216 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuma:l-tsin "small griddle" (comalito) }{\insrsid12340216 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 CN comalli (Sim.); PN *koma:l- \par }{\insrsid12340216 (SD) kumal (guma}{\loch\af34\hich\af208\dbch\af34\insrsid9267036\charrsid9267036 \loch\af34\dbch\af34\hich\f208 \'b3}{\insrsid12340216 )}{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }{\insrsid12340216 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:ma:leh }{\insrsid12340216 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 comadre }{\insrsid12340216 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 co-godmother \par \tab }{\insrsid12340216 \tab }{\insrsid11222312\charrsid12340216 Sp. comadre \par }{\insrsid12340216 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 (C) ku:ma:tsah }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216\charrsid12340216 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 pina }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 pineapple \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 -ku:ma:tsah (poss.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12340216 kuhku:ma:tsah (pl.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12340216 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid12340216 cf. ku:- 'wood, tree' }{\insrsid12340216 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid12340216 CN matzatli (Sim.) \par \par (SD) kumima (t.v., r.v.) }{\insrsid9267036 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9267036 tirar(se), echar(se}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ), aventar(se) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9267036 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 to throw \par }{\insrsid9267036 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kumima (p}{\insrsid9267036 res.) ni-k-kumima "I throw it" (nigumima}{\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\insrsid9267036\charrsid9267036 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{ \loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9267036\charrsid9267036 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid11222312\charrsid11017186 }{\insrsid9267036 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kumin-ki (pret.) mu-kumin-ki "she threw herself (in)" }{\insrsid9267036 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kumin-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kutamima "to throw (out, down)" \par }{\insrsid9267036 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku- (?) 'tree', (?) 'head', mima "to throw" \par }{\insrsid9267036 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:mi-t }{\insrsid9267036 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 olla \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (clay) pot \par }{\insrsid9267036 \tab \tab -ku:n (poss.) nu-ku:n "my pot" (nuku:}{\loch\af34\dbch\af34\insrsid9267036\charrsid9267036 \loch\af34\dbch\af34\hich\f0 \u331\'3f}{\insrsid9267036 )}{\insrsid11222312\charrsid11017186 }{\insrsid9267036 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhku:mit (pl.) \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN ko:mitl (Car.); PN *ko:mV- \par }{\insrsid9267036 (SD) ku:mi-t (gu:mit)}{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par \tab }{\insrsid9267036 \tab nu-ku:n "my pot" (nugu}{\insrsid9267036\charrsid9267036 :}{\dbch\af34\insrsid9267036\charrsid9267036 \loch\af0\dbch\af34\hich\f0 \u331\'3f\loch\f0 )}{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }{\insrsid9267036 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) -kumpa }{\insrsid9267036 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 compa}{\insrsid9267036 \'f1}{\insrsid11222312\charrsid11017186 ero, compa}{\insrsid9267036 \'f1}{\insrsid11222312\charrsid11017186 era \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 companion, friend \par }{\insrsid9267036 \tab \tab i-kumpa "his companion" (}{\insrsid11222312\charrsid11017186 igumpa}{\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\insrsid9267036\charrsid9267036 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{ \loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9267036\charrsid9267036 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid11222312\charrsid11017186 }{\insrsid9267036 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 -kumpa-wan (pl.) \par }{\insrsid9267036 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. (?) compa}{\insrsid9267036 \'f1}{\insrsid11222312\charrsid11017186 ero \par }{\insrsid9267036 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:mpa:leh }{\insrsid9267036 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 compadre }{\insrsid9267036 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 co-godfather \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid9267036 Sp. compadre \par }{\insrsid9267036 \par }{\insrsid11222312\charrsid9267036 (SD) kumplianyos }{\insrsid9267036 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid9267036 cumplia}{\insrsid9267036 \'f1}{\insrsid11222312\charrsid9267036 os }{\insrsid9267036 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid9267036 birthday \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid9267036 Sp. cumplianos \par }{\insrsid9267036 \par }{\insrsid11222312\charrsid9267036 (C) ku:mu:ni (i.v.) }{\insrsid9267036 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 alborotarse }{\insrsid9267036 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to swarm, to get excited }{\insrsid9267036 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:mu:ni (pres.) }{\insrsid9267036 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:mu:ni-k (pret.) }{\insrsid9267036 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9267036 ku:mu:n-tuk (perf.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:mu:nia (t.v.) "to cause to swarm, to excite" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9267036 \tab \tab CN komo:ni (Car.) "hacer ruido"; komo:ni (UC) "encenderse, echar }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 llama el fuego"; }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9267036 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. komo:nia (UC) "alborotar la gente" \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kumu:ni \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kumu:n (pret.) ni-kumu:n "I got excited" \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kumu:ntia (t.v.) }{\insrsid11222312\charrsid11017186 "to exite, to agitate" \par }{\insrsid9267036 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9267036 (C) ku:mu:nia (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9267036 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 alborotar \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to cause to swarm, to excite \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:mu:nia (pres.) \par }{\insrsid9267036 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:mu:nih (pret.) ni-k-ku:mu:nih "I stirred it up, caused it to swarm" \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:mu:nih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ta-ku:mu:nia "to excite something" \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (SD) kumu:ntia \par }{\insrsid9267036 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9267036 (SD) kumu:ntia (t.v., r.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9267036 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 alborotar(se) \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to excite, to agitate \par \tab }{\insrsid9267036 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kumu:ntia (pres.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid12520953 {\insrsid9267036 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kumu:ntih (pret.) ki-kumu:ntih "she agitated it", mu-kumu:ntih "he got excited, }{\insrsid12520953 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 agitated" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid12520953 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ta-kumu:ntia "to agitate, to excite (someting)" \par }{\insrsid12520953 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kumu:ni (i.v.) to swarm, to get excited", -tia 'caus.' }{\insrsid12520953 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. }{\insrsid11222312\charrsid12520953 (C) ku:mu:nia \par }{\insrsid12520953 \par }{\insrsid11222312\charrsid12520953 (SD) ku:nah }{\insrsid12520953 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid12520953 cuna }{\insrsid12520953 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid12520953 cradle \par }{\insrsid12520953 \tab \tab -ku:nah (poss.) }{\insrsid11222312\charrsid11017186 i-ku:nah "her cradle" }{\insrsid12520953 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhku:nah (pl.) \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. cuna \par (C) ku:naka (i.v.) }{\insrsid12520953 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 trabarse, atorarse \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to stick, to get stuck \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:naka (pres.) \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:naka-k (pret.) ku:naka-k "it got stuck" \par }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab ku:nak-tuk (perf.) \par }{\insrsid12520953 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- (?) 'tree', 'head', naka "to stay, to remain" \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:naktia (t.v.) }{\insrsid11222312\charrsid11017186 "to stick, to jam" \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (SD) ku:naki \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12520953 (C) ku:nakas }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953\charrsid12520953 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12520953 conacaste, cuanacaste, guanacaste (}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid12520953 rbol) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid12520953 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 tree}{\insrsid12520953 sp., }{ \insrsid11222312\charrsid11017186 with an ear-shaped pod with seeds that ar}{\insrsid12520953 e eaten toasted, wood used for \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 building \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhku:nakas (pl.) \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'tree', -nakas "ear" \par (SD) ku:nakas \par }{\insrsid12520953 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:naki (i.v.) }{\insrsid12520953 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 trabarse, atorarse \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to stick, to get stuck \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:naki (pres.) \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:nak (pret.) \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:nak-tuk (perf.) \par }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab cf. ku:naktia (t.v.) "to stick, to jam" \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) ku:naka \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:naktia (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 trabar, atorar \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to stick, to jam, to get something stuck \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:naktia (pres.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:naktih (pret.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:naktih-tuk (perf.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:naka (i.v.) }{\insrsid11222312\charrsid11017186 "to get stuck", -tia 'caus.' \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:naktia \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:nanaka-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 tenquiqui, }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 hongo de palo, orejita de palo (gu:nanagat)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mushroom sp., tree mushroom \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'tree', nanaka-t "mushroom" \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN quauhnanacatl (Sim.) "hongo, excrecencia de arbol" \par }{\insrsid12520953 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kune:-piya (n.) }{\insrsid12520953 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ni}{\insrsid12520953 \'f1}{\insrsid11222312\charrsid11017186 era \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 baby-sitter \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kune:-t "child", piya "to have" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kune:-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ni}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 o, criatura, tierno (beb}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \'e9}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 baby, child, infant \par }{\insrsid12520953 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 -kune:-w (poss.) nu-kune:-w "my baby, my child" \par }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab kuhku:net (pl.) \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kune:-tsin "little baby" (criatura) \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN kone:tl (Car.); PN *kone:- \par (SD) kune:-t \par }{\insrsid12520953 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kune:t me:ts-ti }{\insrsid12520953 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 luna nueva \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 new moon \par \tab }{\insrsid12520953 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kune:-t "child, baby", me:ts-ti "moon" \par }{\insrsid288456 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kunih }{\insrsid288456 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 entonces \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 then}{\insrsid11222312 \par }{\insrsid288456 \tab \tab cf. kiunih}{\insrsid288456\charrsid11017186 \par }{\insrsid288456 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 (SD) kuntan }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 \tab \tab \tab \tab bejuco lagarto (kunta}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 \loch\af34\dbch\af34\hich\f0 \u331\'3f}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 )}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 vine sp., "alligator" vine \par }{\insrsid288456 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 (C) ku:ntapa }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 tiesto (tepalcate) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 potsherd, broken piece of pot \par }{\insrsid288456 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:mi-t "pot", tapa:ni "to break" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 (SD) ku:ntapa \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 (}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 gu:ntapa}{\lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{ \lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhku:ntapa (pl.) \par }{\insrsid288456 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:nti:l }{\insrsid288456 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 carb}{\insrsid288456 \'f3}{\insrsid11222312\charrsid11017186 n, tile, tizne \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 soot \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid288456 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:mi-t "pot", ti:l "soot" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid11222312\charrsid288456 CN contlilli (Mol.) "tizne de ollas" \par }{\insrsid288456 \par }{\insrsid11222312\charrsid288456 (C) ku:nti:l-nah (adj.) }{\insrsid288456 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid288456 entilado (entiznado) }{\insrsid288456 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid288456 sooty \par }{\insrsid288456 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:nti:l "soot", -nah 'adj.' \par }{\insrsid288456 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:nti:lwia (t.v.) }{\insrsid288456 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 entilar, entiznar \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to get sooty, to make sooty \par }{\insrsid288456 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:nti:lwia (pres.) ni-k-ku:nti:lwia "I'm getting it sooty" }{\insrsid288456 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:nti:lwih (pret.) \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:nti:lwih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:nti:l "soot" \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN contlilhuia (Mol.) "tiznar(se)" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kunyada(h) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cu}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ada de hombre \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 man's sister-in-law \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 Sp. cu}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 ada \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 (SD) kunyadu(h) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 cu}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 ado de hombre }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456\charrsid288456 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid288456 man's brother-in-law \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. cu}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ado \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku(:)nyuwa }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 oscuridad, oscuro }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid288456 darkness, dark \par }{\insrsid288456\charrsid288456 \tab \tab }{\insrsid288456 cf. ku:mi-t "pot", yuwa(ki) "dark, opaque", ta-yuwa }{\insrsid11222312\charrsid288456 "at night" \par }{\insrsid288456 \par }{\insrsid11222312\charrsid288456 (C) ku:pach}{\insrsid288456 \'f3}{\insrsid11222312\charrsid288456 n }{\insrsid288456\charrsid288456 \tab }{\insrsid288456 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid288456 peludo \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid288456 hairy \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid288456 cf. ku:- 'head', Sp. pachon }{\insrsid11222312\charrsid11017186 "hairy" \par }{\insrsid288456 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 (C) ku:pachua (t.v., r.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid288456 apachar, aplastar, oprimir, detener en el suelo \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid288456 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to hold, to hold down, to put something on top of something else, to hold on the }{\insrsid288456 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ground \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid288456 {\insrsid288456 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:pachua (pres.) ni-k-ku:pachua "I'm holding it down", ni-mu-ku:pachua "I'm } {\insrsid288456 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 holding myself down" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:pachuh (pret.) \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:pachuh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'head', pachua "to hold down" \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ta-ku:pachua "to be holding (something) down" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:pachua (t.v.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:pahsul }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 peludo (de animal, persona), persona que no se peina }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 hairy (of people or animals), a person who is uncombed \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'head' \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid288456 {\insrsid288456 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5465450 CN cf. pacoltic (Mol.) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 "cosa lanuda", pa}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \'e7}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 oloa (Mol.) "erizarse el pelo al gato o al }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 perro" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid288456 \tab }{ \insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (SD) ku:pahsul "garbage" \par }{\insrsid288456 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:pahsul }{\insrsid288456 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 basura \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 garbage, rubbish, trash \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhku:pahsul (pl.) \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- (?) 'head', 'tree' \par \tab }{\insrsid288456 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) ku:pahsul "hairy, uncombed person", (C) tahsul "garbage" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5465450 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:pahsul-nah (adj.) }{\insrsid5465450 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cabello alborotado, gre}{\insrsid5465450 \'f1}{\insrsid11222312\charrsid11017186 udo }{\insrsid5465450 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 uncombed, with messed-up hair \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab \tab cf. ku:pahsul "hairy, uncombed person", -nah 'adj.' \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5465450 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5465450 (C) -kupak }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450\charrsid5465450 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \tab \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5465450 garganta, voz, eco \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid5465450 throat, voice, echo nu-kupak "my voice" i-kupak "its echo" \par }{\insrsid5465450 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN copactli (Sim.) "paladar, el interior de la boca" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kupak \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kupal }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 copal (}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 rbol de copal, incienso copal) \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5465450 copal incense, copal tree \par \tab \tab CN kopalli (Car.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 (SD) kupal (gupa}{\loch\af34\hich\af208\dbch\af34\insrsid5465450\charrsid5465450 \loch\af34\dbch\af34\hich\f208 \'b3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 )}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5465450 (C) ku:pala }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450\charrsid5465450 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5465450 palo podrido \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid5465450 rotten tree, rotten wood \par \tab \tab cf. ku}{\insrsid11222312\charrsid11017186 :- 'tree, wood', pala "old" \par \tab \tab cf. (SD) kuhpala "rotten firewood" \par \tab }{\insrsid5465450 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kupalchin }{\insrsid5465450 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 copalillo \par \tab \tab tree sp., small kind of copal tree \par \tab \tab cf. kupal "copal tree", -tsin/-chin 'diminutive' \par \tab \tab cf. (?) (C) kupalchi:tuh "copalchillo tree" \par }{\insrsid5465450 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kupalchi:tuh }{\insrsid5465450 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 copalchillo (}{\insrsid5465450 \'e1}{\insrsid11222312\charrsid11017186 rbol) \par \tab \tab tree sp., bark used for stomach aches \par \tab \tab cf. kupal "copal tree", (?) Sp. -ito 'diminutive' \par \tab \tab cf. (?) (SD) kupalchin "copalillo tree" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:pa:n-ti }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \tab \tab pante, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 pantis }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 (una medida de le\'f1a amontonada }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 de }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \tab \tab \tab \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 aproximadamente un metro de ancho y de 2 metros de alto) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 a measure of firewood, about one meter wide and two meters high \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 -ku:pa:n (poss.) nu-ku:pa:n }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 "my pante" \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'wood' \par \tab \tab CN cf. }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (?) quauhpantli (Sim.) "puente de madera" \par \tab \tab cf. (SD) pa:n-ti "pante of firewood" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:panu:was }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 puente de palos (palo para cruzar) \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 a bridge of logs or a log for crossing \par }{\insrsid5465450 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'tree, wood', panu "to cross", -(wa)s 'nominalization' \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN quauhpanauaztli (Sim.) "puente de madera" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:papay }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 guarumo (}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 rbol parecido al palo de papaya) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid5465450 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5465450 \tab \tab }{\insrsid5465450 tree sp., }{\insrsid11222312\charrsid11017186 similar to papaya, tall and t}{\insrsid5465450 hin, leaves only near the top, }{\insrsid11222312\charrsid11017186 with seeds like small }{\insrsid5465450 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 boxes, leaves used to wrap up cheese to dry it \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab \tab kuhku:papay (pl.) \par \tab \tab cf. ku:- 'tree', Sp. papaya \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5465450 (C) kupapaya (gupapaya}{\lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid5465450\charrsid288456 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid5465450\charrsid288456 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5465450 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:patach }{\insrsid5465450 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 pataxte, palo jabillo (jabilla) \par \tab \tab tree sp., wild cacao (?) \par \tab \tab cf. (SD) pa(:)tach "pataxte (wild cacao) tree" \par }{\insrsid5465450 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) mu-ku:pa:wia (r.v.) }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mecerse \par \tab \tab to swing \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid6564092 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-ku:pa:wia (pres.) ni-mu-ku:pa:wia "I'm swinging" }{\insrsid6564092 (nimuku:pa:wiya}{\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\insrsid6564092\charrsid6564092 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid6564092\charrsid6564092 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid11222312\charrsid6564092 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid6564092 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-ku:pa:wih (pret.) }{\insrsid6564092 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-ku:pa:wih-tuk (perf.) \par }{\insrsid6564092 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:pa:wichi (n.) }{\insrsid6564092 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 maroma, columpio }{\insrsid6564092 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 swing \par }{\insrsid6564092 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:pa:wia "to swing" \par }{\insrsid6564092 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kupe:wa (t.v.) }{\insrsid6564092 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 quebrar (madera) }{\insrsid6564092 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to break (wood) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupe:wa (pres.) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupe:h (pret.) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupe:h-tuk (perf.) \par }{\insrsid6564092 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku- 'wood', (?) pe:wia "to hunt" \par }{\insrsid6564092 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN cf.(?) peua (Sim.) "vencer" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kupe:wi (i.v.) "(for wood) to break" \par }{\insrsid6564092 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kupe:wi (i.v.) }{\insrsid6564092 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 quebrarse (madera, etc.) }{\insrsid6564092 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to break (wood, etc.) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupe:wi (pres.) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupe:wi-k (pret.) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupe:h-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kupe:wa (t.v.) "to break (wood)" \par }{\insrsid6564092 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku- 'wood', (?) pe:wia "to hunt" \par }{\insrsid6564092 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kupilua (t.v.) }{\insrsid6564092 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 colgar \par }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab to hang \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupilua (pres.) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupiluh (pret.) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupiluh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 xi-k-kupilu "hang it!" \par }{\insrsid6564092 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ta-kupilua "to be hanging (something)" }{\insrsid6564092 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku- 'head', pilua "to hang" \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN cf. quappiloa (Sim.) "aplicarse" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kupi:na (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 arrancar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to pull out, to tear out, to tear off \par }{\insrsid6564092 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupi:na (pres.) ti-k-kupi:na-t "we are tearing it out" \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupi:n (pret.) ki-kupi:n "(she) pulled it out" \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupi:n-tuk (perf.) \par }{\insrsid6564092 \tab \tab cf. }{\insrsid11222312\charrsid11017186 t}{\insrsid6564092 a-kupi:na "to be pulling out", }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupi:ni (i.v.) "to come out" \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN copina (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 "sacar una cosa de otra" \par (SD) ku(:)pina \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ku(:)pin-ki (pret.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kupi:ni (i.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 arrancarse, zafarse \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to come loose, to break off, to come out \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupi:ni (pres.) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kupi:ni-k (pret.) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 kupi:n-tuk (perf.) (?) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kupi:na (t.v.) }{\insrsid11222312\charrsid11017186 "to pull out" \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN kopini (UC) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 (C) ku:pinu:l }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092\charrsid6564092 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 copinol (}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 rbol) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6564092 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab \tab }{\insrsid6564092 tree sp., }{\insrsid11222312\charrsid11017186 gives a lot of shade}{\insrsid6564092 and is used to protect coffee trees, }{\insrsid11222312\charrsid11017186 its fruit (inside a hard }{\insrsid6564092 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 shell) has a sweet yellow powder which is eaten \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'tree', pinu:l "pinole (powder)" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092\charrsid6564092 (SD) ku:pinul (gu:pinul)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 \par \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kupis }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 tunco, marran}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 o macho (gupis)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 bore, male pig \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhkupis (pl.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:pitsaktin }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab \tab raquitico, delgado; }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 estrecha o apretada (de una camisa) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 feeble, thin, rachitic; tight (of }{\insrsid11222312\charrsid11017186 a shirt) \par \tab }{\insrsid6564092 \tab (note: some say }{\ul\insrsid6564092\charrsid6564092 ku:pichakchin}{\insrsid6564092 , }{\ul\insrsid6564092\charrsid6564092 ku:pichaktsin}{\insrsid11222312\charrsid11017186 ) \par }{\insrsid6564092 \tab \tab cf. }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (?) ku:- 'tree", pits(a:w)ak "thin", -tsin 'diminutive' \par \tab }{\insrsid6564092 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN quauhpitzactli (Mol.) "palo o vara delgada" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:pitsa:wak "thin" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:pitsa:wak }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 delgado; apretado (de camisa) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 thin; tight (of a shirt) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 cf. (?) ku:- 'tree', pitsa:wak "thin" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:puk-nah }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 sucio (de ropa) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 dirty (of clothes) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 cf. (?) ku:- 'tree', (?) 'head', puknah "dirty" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092\charrsid6564092 (SD) ku:puk-nah \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 caf}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092\charrsid6564092 \'e9 (color) (}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 ku:puknah)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 brown \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 (SD) kurrunchuh }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 roncha, erupci}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6564092 \'f3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 n \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid6564092 rash, welts \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku- 'head', Sp. (?) roncha "rash" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kusama:liyuh }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 comadreja \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 weasel \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhkusama:liyuh (pl.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN cu}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \'e7}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 amatl, cu}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \'e7}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 atli (Mol.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kusama:lu, kusama:luh }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab arco iris (kusama:lu}{\lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid9448784\charrsid288456 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{ \lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9448784\charrsid288456 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 , (kusama:luh)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 } {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab \tab rainbow \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN kosama:lotl (Car.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (SD) kusama:lu-t \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kusama:lu-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab \tab arco iris (gusama:lut)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 rainbow \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhkusama:lut (pl.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN kosama:lotl (Car.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) kusama:lu(h) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:sama:wa (i.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid9448784 erizarse (del cuerpo) }{\insrsid9448784 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid9448784 to have goosefle}{\insrsid11222312\charrsid11017186 sh, goose-bumps ku:sama:wa (pres.) \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:sama:wa-k (pret.) \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:sama:h-tuk (perf.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku:- 'head', sama:wa "to abound" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9448784 (C) ku:sikna }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784\charrsid9448784 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab \tab brujo (ku:sikna}{\lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid9448784\charrsid288456 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{ \lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9448784\charrsid288456 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9448784 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9448784 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{ \insrsid11222312\charrsid11017186 witch, sorcerer \par }{\insrsid9448784 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:ska-t }{\insrsid9448784 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 soguilla, }{\insrsid9448784 collar (gu:skat)}{\insrsid11222312\charrsid11017186 }{\insrsid9448784 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 necklace \par }{\insrsid9448784 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 -ku:s (poss.) nu-ku:s "my necklace" \par }{\insrsid9448784 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN ko:skatl (Car.), no-ko:ski "my necklace" \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) ku:s-ti \par }{\insrsid9448784 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kuskus }{\insrsid9448784 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 sonido del}{\insrsid9448784 zopilote cuando vuela (gusgus)}{\insrsid11222312\charrsid11017186 }{\insrsid9448784 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 the sound of a buzzard (vulture) flying \par }{\insrsid9448784 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kusma }{\insrsid9448784 \tab \tab \tab \tab zopilote (kusma}{ \lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid9448784\charrsid288456 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9448784\charrsid288456 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 buzzard (vulture) \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhkusma (pl.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9448784 {\insrsid9448784 \tab \tab (forms such as }{\ul\insrsid9448784\charrsid9448784 kusma}{\insrsid9448784 and }{ \ul\insrsid9448784\charrsid9448784 kuxma}{\insrsid9448784 are widely borrowed among several languages of \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Central America}{\insrsid9448784 ; this Pipil word }{\insrsid11222312\charrsid11017186 is}{ \insrsid9448784 ultimately from one of these; cf. Sumu }{\ul\insrsid9448784\charrsid9448784 kusma}{\insrsid11222312\charrsid11017186 , }{\insrsid9448784 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Matagalpa }{\ul\insrsid9448784\charrsid9448784 kuxma}{\insrsid11222312\charrsid9448784 , etc.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \par }{\insrsid11222312\charrsid9448784 (SD) ku:s-nah (adj.) }{\insrsid9448784 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 color no muy firme, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 entre negro y blanquesco (algo sucio) \par }{\insrsid9448784 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 a color, not very bright or solid, between black and whitish, somewhat dirty-looking \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN cf. kostik (Car.) "amarillo" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9448784 (C) ku:s-ti }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784\charrsid9448784 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9448784 soguilla, collar, perla (cuenta) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 necklace, bead \par }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab -ku:s (poss.) i-ku:s "her necklace" \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN ko:skatl (Car.) "joya", no-ko:ski "mi joya" \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid9448784 cf. (SD) ku:ska-t \par }{\insrsid9448784 \par }{\insrsid11222312\charrsid9448784 (SD) kustumbre(h) }{\insrsid9448784\charrsid9448784 \tab }{\insrsid9448784 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid9448784 costumbre \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid9448784 custom, habit \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid9448784 Sp. costumbre \par }{\insrsid9448784 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9448784 (C, SD) ku:sua (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 "to string"; see ku:suwa \par }{\insrsid9448784 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9448784 (C) kusuku }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784\charrsid9448784 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab \tab cusuco, armado, armadillo (kusuku)}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9448784 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9448784 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid9448784 armadillo \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid9448784 Sp. cusuco \par }{\insrsid9448784 \par }{\insrsid11222312\charrsid9448784 (C) ku:suwa (t.v.) }{\insrsid9448784 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ensartar \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to string or to thread (beads, pearls, etc.) \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:suwa (pres.) \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:suh (pret.) ni-k-ku:suh "I strung it" \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:suh-tuk (perf.) ki-ku:suh-tuk "she has strung it" \par \tab }{\insrsid9448784 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ta-ku:suwa "to be stringing" \par }{\insrsid9448784 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:s-ti "necklace, bead", (?) suwa "to stretch, hang" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid16415043 {\insrsid9448784 \tab \tab (note: fonetically}{\insrsid16415043 this verb has }{\ul\insrsid16415043\charrsid16415043 w}{\insrsid16415043 in the 'pres.' and }{\ul\insrsid16415043\charrsid16415043 h}{\insrsid16415043 }{\insrsid11222312\charrsid11017186 in the 'pret.' in both dialects, }{\insrsid16415043 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 which makes it phonemical ly ambiguous, either /ku:suwa/ or /ku:sua/; the choice }{\insrsid16415043 \tab \tab \tab of /w/ here in the }{\insrsid11222312\charrsid11017186 underlying form is bas}{\insrsid16415043 ed on the probable etymological \tab \tab \tab \tab connection with }{ \ul\insrsid16415043\charrsid16415043 suwa}{\insrsid11222312\charrsid11017186 "to stretch, to hang".) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:suwa \par \tab }{\insrsid16415043 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:suh (pret.) \par \tab }{\insrsid16415043 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:suh-tuk (perf.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:talalahtsin }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 tenguereche de agua (lagartija) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab a water "lizard" (salamander (?)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid16415043 ) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid16415043 cf. (?) ku:- 'head', ta- 'unspec. obj.', a:l(a:w)ak "smooth", -tsin 'diminutive' \par \tab }{\insrsid16415043 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN cf. (?) tlalalacatl (Sim.) "ganso o pato silvestre" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf.(?) (SD) ta:la:laktsin "talalaise fish" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku(:)tamima (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 botar, aventar \par \tab }{\insrsid16415043 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to throw out, to throw down, to shove}{\insrsid16415043 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 (also ku(:)tami:ma}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 )}{\insrsid11222312\charrsid16415043 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ku(:)tamima (pres.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku(:)tamin (pret.) \par \tab }{\insrsid16415043 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku(:)tamin-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid16415043 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. tami:ma "to throw out", kumima "to throw" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:tapa:na (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 rajar le}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 a \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 to cut/split firewood }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:tapa:na (pres.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:tapa:n (pret.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:tapa:n-tuk (perf.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'wood', tapa:na "to break open" }{\insrsid16415043 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN quauhtlapana (Mol.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 "rajar madero" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:tapipis }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 chirivisco (palitos chiquitos, ramitas secas) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 sticks, kindling \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'wood' \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN cf. quauhtlapipilhuaztli (Sim.) "percha, vara" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab cf. }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:tsitsin \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:tehkuni }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 escalera de tronco, escala de madera (rollizo) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid16415043 log ladder, steps cut out of a log \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid16415043 cf. ku:- 'wood, tree', te}{\insrsid11222312\charrsid11017186 hku "to climb", -ni 'agent' \par }{\insrsid16415043 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid16415043 (SD) ku:tekuma }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043\charrsid16415043 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 cutecuma, }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid16415043 tecumasucho, tecomasucho, tecomasuchil (}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid16415043 rbol) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid16415043 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab \tab }{\insrsid16415043 tree sp., }{\insrsid11222312\charrsid11017186 tall, thick, with yellow }{\insrsid16415043 cartridge-shaped flowers, with }{\insrsid11222312\charrsid11017186 bar}{\insrsid16415043 k }{\insrsid11222312\charrsid11017186 that is easily }{\insrsid16415043 \tab \tab \tab \tab }{ \insrsid11222312\charrsid11017186 pealed and is used for belts, with larg}{\insrsid16415043 e ball-shaped seeds which have }{\insrsid11222312\charrsid11017186 "cotton" }{\insrsid16415043 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 inside them \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid16415043 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'tree', tekuma-t "bottle gourd" \par \tab }{\insrsid16415043 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) tekumaxu:chit \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid16415043 (SD) ku:telele }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043\charrsid16415043 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab trompo (grande) (gu:telele}{\lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid16415043\charrsid288456 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid16415043\charrsid288456 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid16415043 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid16415043 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid16415043 \tab }{ \insrsid11222312\charrsid11017186 (large) toy top \par \tab }{\insrsid16415043 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhkutelele (pl.) \par \tab }{\insrsid16415043 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'wood' \par }{\insrsid16415043 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:temu (i.v.) }{\insrsid16415043 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 bajarse \par \tab }{\insrsid16415043 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to come down, to descend \par \tab }{\insrsid16415043 \tab }{\insrsid16415043\charrsid16415043 cf. }{\insrsid11222312\charrsid16415043 (?) ku:- 'tree', 'head', temu "to come down" \par }{\insrsid16415043 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9325241 {\insrsid11222312\charrsid9325241 (C) ku:tetun }{\insrsid9325241 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid9325241 tetunte (cu}{ \insrsid9325241\charrsid9325241 \'f1}{\insrsid11222312\charrsid9325241 a, pedazo de algo que se pone, por ejemplo, }{\insrsid9325241\charrsid9325241 \tab \tab \tab \tab \tab \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid9325241 debajo de la pata }{\insrsid9325241\charrsid9325241 de la mesa para que no se mueva) \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid9325241 wedge, a piece of something that is put, for example, under a }{\insrsid9325241 table leg so it won't \tab \tab \tab \tab }{ \insrsid11222312\charrsid11017186 move}{\insrsid11222312\charrsid9325241 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab cf. ku:- 'wood', tetun(ti) "piece, wedge" \par }{\insrsid9325241 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:tewa:ki (i.v.) }{\insrsid9325241 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 enflaquecerse \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to get skinny, to become skinny, thin \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid9325241 \tab ku:tewa:ki (pres.) (ku:tewa:gi}{ \lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid9325241\charrsid288456 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9325241\charrsid288456 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:tewa:ki-k (pret.) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:tewa:k-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku:- 'tree', tewa:ki "to become skinny, thin" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9325241 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid9325241\charrsid9325241 CN cf. }{\insrsid11222312\charrsid9325241 quauhuaqui (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 "enflacaar, quedar demacrado, seco como un pedazo de }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241\charrsid9325241 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 madera" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab }{ \insrsid11222312\charrsid9325241 cf. (SD) ku:waki \par }{\insrsid9325241 \par }{\insrsid11222312\charrsid9325241 (C) ku:tikxi }{\insrsid9325241 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid9325241 zancos \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 stilts \par }{\insrsid9325241 \tab \tab -ku:tikxi }{\insrsid11222312\charrsid11017186 nu-ku:tikxi "my stilts" }{\insrsid9325241 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'tree, wood', (i)kxi "foot" }{\insrsid9325241 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN quauhicxitl (Mol.) \par }{\insrsid9325241 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 (C) kutila:na (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 estirar \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to stretch, to pull \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku- (?) 'head', tila:na "to pull" \par (C) ku:tili:n-tuk (adj.) }{\insrsid9325241 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 estirado (tieso) }{\insrsid9325241 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 stretched, tight, tightened \par }{\insrsid9325241 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku:- 'head', tili:nia "to stretch", -tuk 'perf.' }{\insrsid9325241 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (SD) kutili:n-tuk "standing, erect" \par }{\insrsid9325241 \par }{\insrsid11222312\charrsid9325241 (SD) kutili:ntuk (adj.) }{\insrsid9325241\charrsid9325241 \tab }{\insrsid9325241 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 parado (de gente), erecto (obscena) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241\charrsid9325241 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid9325241 standing, erect (obscene) \par }{\insrsid9325241 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku- 'head', tili:nia "to stretch" \par }{\insrsid9325241 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) ku:tili:n-tuk "tight" \par }{\insrsid9325241 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 (C) ku:ti:ltik }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 negro, moreno (de gente) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 Black, black }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 person \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhku:ti:ltik (pl.) "blacks" \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku:- 'head', ti:l-tik "black" \par }{\insrsid9325241 (SD) kuti:l-tik\tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 negro \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 black \par }{\insrsid9325241 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 (C) ku:ti:ltiya (i.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 negrearse, ennegrecerse \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to blacken, to turn black \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid9325241 ku:ti:ltiya (pres.) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid9325241 ku:ti:ltiya-k (pret.) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid9325241 k}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 u:ti:ltiya-tuk (perf.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:ti:ltik "black", -ya 'inchoative' \par }{\insrsid9325241 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 (C) ku:ti-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241\charrsid9325241 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 encendio \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 fire, house fire, forest fire \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:ti-tsin "small fire" \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'tree', ti-t "fire" \par }{\insrsid9325241 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 (SD) ku:tixi }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab \tab \tab } {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 garabato (palo que forma ga}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 ncho para colgar cosas) (ku:tixi}{ \lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid9325241\charrsid288456 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9325241\charrsid288456 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab }{ \insrsid11222312\charrsid11017186 wooden hook for storing things (?) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'wood' \par }{\insrsid9325241 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:ti:ya (i.v.) }{\insrsid9325241 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 ca}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 nsarse (de estar en un lugar (sentado, parado, acostado))}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to tire of being in one place (standing, sitting, lying) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:ti:ya (pres.) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:ti:ya-k (pret.) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:ti:ya-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) kuhku:tiya, (C) mu-tsin-ku:ti:ya \par }{\insrsid9325241 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kutu }{\insrsid9325241 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 corto \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 short \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhkutu (pl.) \par }{\insrsid9325241 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 se: kutu ich-ti "a short string", ich-ti kutu "the string is short" \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kutu:na "to cut" \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kutu-tsin "short" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid9325241\charrsid9325241 (SD) kutu (}{\insrsid9325241 gutu}{ \lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid9325241\charrsid288456 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9325241\charrsid288456 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid11222312\charrsid9325241 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 (C) ku:tumak, ku:tuma:wak }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241\charrsid9325241 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 gordo, grueso \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 fat, thick, big around \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'tree', tum(a:w)ak "fat" \par }{\insrsid9325241 \par }{\insrsid11222312\charrsid9325241 (C) kutu:na (t.v.) }{\insrsid9325241 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid9325241 cortar (con cuchillo, machete) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to cut (with a knife, machete) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 kutu:na (pres.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 kutu:n (pret.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kutu:n-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kuhkutu:na "to cut into pieces" \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN koto:na (Car.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kutu:na (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cortar, partir (con cuchillo, machete) }{\insrsid9325241 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to cut, to cut up \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kutu:n-ki (pret.) \par }{\insrsid9325241 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kutu-turrun }{\insrsid9325241 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 chiguirin (chicharrita) }{\insrsid9325241 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 a small cicada sp. \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kutu "short", Sp. (?) turron \par }{\insrsid9325241 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kutu-tsin }{\insrsid9325241 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 corto \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 short \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhkututsin (pl.) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kutu "short", -tsin 'diminutive' \par \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 (C) kutu:x }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241\charrsid9325241 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 cotusa, coatusa, guatusa (cuatusa) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 agouti, paca (?) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid9325241 kuhkutu:x (pl.) \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 kutu:x-tsin "a little agouti (paca)" (cotusita) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9325241 \par (SD) kutu:x (gutu:x)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid9325241 \par }{\insrsid9325241 \par }{\insrsid11222312\charrsid9325241 (C) -ku:ts }{\insrsid9325241 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid9325241 pierna, canilla \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid9325241 leg \par \tab }{\insrsid9325241 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 nu-ku:ts "my leg" \par }{\insrsid9325241 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 i-ku:ts "his/her leg" nuhnu-ku:ts "my legs" \par }{\insrsid9325241 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN cotstli (Mol.) "pantorrilla" ('leg' in compounds) \par (SD) -ku:ts }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 pantorrilla \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 calf of leg \par }{\insrsid5137502 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5137502 (SD) ku:tsitsin }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502\charrsid5137502 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5137502 chirivisco (palitos, ramitas secas}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502\charrsid5137502 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5137502 }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502\charrsid5137502 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 sticks, kindling \par }{\insrsid5137502 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'wood, tree', -tsin 'diminutive' \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) ku:tapipis \par }{\insrsid5137502 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuwa (t.v.) }{\insrsid5137502 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 comprar \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to buy \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuwa (pres.) \par }{\insrsid5137502 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuh-ki (pret.) ni-k-kuh-ki "I bought it" \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ta-kuwa "to be buying" \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN ko(:)wa (Car.); PN *kowa \par (SD) kuwa \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuh-ki (pret.) \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuh-tuk (perf.) \par }{\insrsid5137502 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:wa:ki (i.v.) }{\insrsid5137502 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 enflaquecerse, ensecarse }{\insrsid5137502 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to get skinny, thin; to dry up \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:wa:ki (pres.) \par }{\insrsid5137502 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:wa:ki-k (pret.}{\insrsid5137502 ) ni-ku:wa:ki-k "I got skinny" (nigu:wa:gik) \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:wa:k-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'tree', wa:ki "to dry" \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) ku:tewa:ki \par }{\insrsid5137502 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:wa:k-tuk (adj.) }{\insrsid5137502 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 flaco, seco \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 skinny, thin, dried up \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:wa:ki "to get skinny", -tuk 'perf.' \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) mu-kuwa:na (r.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 encogerse \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to shrink \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-kuwa:na (pres.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5137502 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-kuwa:n-ki (p}{\insrsid5137502 ret.) mu-kuwa:n-ki "it shrank" (mukuwa:ngi}{ \loch\af550\hich\af550\dbch\af34\insrsid5137502\charrsid5137502 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid5137502\charrsid5137502 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid5137502 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5137502 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-kuwa:n-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (SD) mu-ku:wana "to stretch" \par }{\insrsid5137502 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) mu-ku:wana }{\insrsid5137502 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 estirarse \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to stretch (oneself) \par }{\insrsid5137502 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-ku:wana (pres.) }{\insrsid5137502 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-ku:wan-ki (pret.) }{\insrsid5137502 \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-ku:wan-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) mu-kuwa:na "to shrink" \par }{\insrsid5137502 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:wa-t }{\insrsid5137502 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 culebra \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 snake \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 -ku:wa-w (poss.) nu-ku:wa-w "my snake" \par }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab kuhku:wat (pl.) \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN ko:atl (Car.); PN *ko:wa- \par }{\insrsid5137502 (SD) ku:wa-t (gu:wat)}{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }{\insrsid5137502 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5137502 (C) ku(:)wa-tepe:-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502\charrsid5137502 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5137502 Coatepeque (lugar) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Coatepeque (place name) \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:wa-t "snake", tepe:-t "mountain" \par }{\insrsid5137502 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:wat meka-t }{\insrsid5137502 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 bejuquillo (culebra) \par }{\insrsid5137502 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 snake sp., thin, green, looks like a vine, said to be poisonous \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:wa-t "snake", meka-t "vine" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5137502 (SD) kuweyak }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502\charrsid5137502 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5137502 largo, terminado en punta \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 long pointed \par \tab }{\insrsid5137502 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku- 'head', weyak "long" \par }{\insrsid5137502 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuwilia (t.v., applic.) }{\insrsid5255560 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5255560 comprarle, comprar algo para alguien \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to buy for (to buy someone something) \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuwilia (pres.) \par }{\insrsid5255560 \tab \tab kuwilih (pret.) }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ki-k}{\insrsid5255560 uwilih "she bought it for her" (se}{\insrsid11222312\charrsid11017186 lo compro) \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuwilih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kuwa "to buy", -(i)lia 'applic.' \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:witeki (t.v.) }{\insrsid5255560 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 pegar, golpear (con algo), garrotear \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to hit (with something), to club \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:witeki (pres.) \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:witek (pret.) \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:witek-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku:- 'head', 'wood', witeki "to hit" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab \tab CN }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 quauitequi}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 (Mol.) "dar de palos a otro, herirle en }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 la cabeza con palo" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 (C) kuwixin \tab \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 "bebe-leche" (lagartija) \par }{\insrsid5255560 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 lizard sp., small, changes colors, called "milk-drinker" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5255560 (SD) ku:xi }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560\charrsid5255560 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5255560 paterno, paterna (}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \'e1rbol, fruta) (gu:xi}{ \lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid5255560\charrsid288456 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid5255560\charrsid288456 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid5255560 {\insrsid5255560 \tab \tab tree sp., a fruit; }{\insrsid11222312\charrsid11017186 large tree with a long, wide fruit which has seeds that are boiled with }{\insrsid5255560 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ash and salt and eaten with lime juice \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. a:ku:xi "pepeto" tree \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) ku:xine \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:xi:kal }{\insrsid5255560 \tab \tab \tab \tab batea (ku:xi:gal)}{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 wooden tray, trough \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 \tab \tab -ku:xi:kal (poss.) }{\insrsid11222312\charrsid11017186 nu-ku:xi:kal "my tray" }{\insrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'wood', xi:kal "gourd bowl" \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid5255560 CN quauhxicalli (Mol.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5255560 (C) ku:xine }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560\charrsid5255560 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5255560 paterno, cujin (}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \'e1}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5255560 rbol, fruta) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid5255560 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 tree sp., fruit; large tree with a lo}{ \insrsid5255560 ng, wide fruit which has seeds that }{\insrsid11222312\charrsid11017186 are boiled with }{\insrsid5255560 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ash and salt and eaten with lime juice \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:- 'tree', xini "to scatter, sprinkle" \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (SD) ku:xi \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:xini (i.v.) }{\insrsid5255560 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 derramarse \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to overflow, to spill, to pour out \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:xini (pres.) \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:xini-k (pret.) \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:xin-tuk (perf.) \par }{\insrsid5255560 \tab \tab cf. }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (?) ku:-'head', 'wood', (?) xini "to scatter, to fall" \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:xinia (t.v.) "to pour out, to spill" \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN cf. koxo:ni (UC) "bacucar la vasija" \par \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) ku:xinia (t.v.) }{\insrsid5255560 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 derramar , apear puno (bajar mucho) }{\insrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to pour out, to spill, to get down a lot \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:xinia (pres.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:xin-ki (pret.) (?) }{\insrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5255560 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ku:xin-tuk (perf.) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (?) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. ku:xini (i.v.) }{\insrsid11222312\charrsid11017186 "to overflow, to pour out" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuxta }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cuxta (}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \'e1rbol parecido al cacao) (kuxta}{\lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid5255560\charrsid288456 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{ \lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid5255560\charrsid288456 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid5255560 tree sp., similar to cacao \par \tab }{\insrsid5255560 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku- 'tree' \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuxta:l }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 costal \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5255560 gunny-sack \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab \tab -kuxta:l (poss.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5255560 nu-kuxta:l "my gunny-sack" }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid5255560 kuhkuxta:l (pl.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 Sp. costal \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 (SD) ku:xtal, kuxta:l (gu:xta}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af208\dbch\af34\langnp1046\insrsid15933051\charrsid15933051 \loch\af34\dbch\af34\hich\f208 \'b3}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 ), (guxta:}{\fs21\lang1046\langfe1033\loch\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid15933051\charrsid15933051 \hich\af0\dbch\af34\loch\f34 }{ \lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af208\dbch\af34\langnp1046\insrsid15933051\charrsid15933051 \loch\af34\dbch\af34\hich\f208 \'b3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5255560 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }{\insrsid15933051 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuxta:l-ch}{\insrsid15933051 \'ed}{\insrsid11222312\charrsid11017186 n "small gunny-sack" (-tsin/-chin 'diminutive') \par \tab }{\insrsid15933051 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuxta:l ombr}{\insrsid15933051 \'f3}{\insrsid11222312\charrsid11017186 n "large gunny-sack" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid15933051\charrsid15933051 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 (C) -kuxun \tab \tab \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 talega }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 (de toro) (test\'edculos de toro, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 huevos de toro, }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 \tab \tab \tab \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 escroto de toro) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 bull's testicles, bull's scrotum \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid15933051 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 i-kuxun "his/its testicles/scrotum" }{\insrsid15933051 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid15933051 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) Sp. coj}{\insrsid15933051 \'f3}{\insrsid11222312\charrsid11017186 n \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid15933051 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid15933051 (SD) -kuxun }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051\charrsid15933051 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid15933051 sobaco (axila) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid15933051 armpit \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid15933051 nu-kuxun "my armpit" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (?) Sp. coj}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 \'f3}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 n \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuxu:xah }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 \tab \tab \tab \tab cuxuxa (bebida, de la chicha, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 asienta de la chicha, licor }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 \tab \tab \tab \tab \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 de maiz) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15933051 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 corn liquor, sediments of chicha \par \tab }{\insrsid15933051 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid15336714 Sp. cuxuxa \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid15336714 (SD) kuxu:xah }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15336714\charrsid15336714 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid15336714 cuxuxa (la }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15336714\charrsid15336714 \'fa}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid15336714 ltima etapa en la preparaci}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15336714\charrsid15336714 \'f3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid15336714 n de chicha) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15336714\charrsid15336714 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15336714\charrsid15336714 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 corn drink (liquor), the last stage in its preparation \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuyame-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15336714 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 tunco, marrano (puerco, chancho, cerdo) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 pig \par \tab }{\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 -kuyan (poss.) nu-kuyan "my pig" \par \tab }{\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhkuyamet (pl.) \par \tab }{\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN koyametl (Car.) \par }{\insrsid15336714 (SD) kuyame-t (guyamet)}{\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid15336714 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid15336714 (C) kuyan-iswa-t }{\insrsid15336714\charrsid15336714 \tab \tab cuyanigua (camote tierno ( monte), bijagua cuyanigua) \tab \tab \tab \tab \tab \tab (kuya}{\loch\af34\dbch\af34\insrsid15336714\charrsid15336714 \loch\af34\dbch\af34\hich\f0 \u331\'3f}{\insrsid15336714\charrsid15336714 iswat)}{\insrsid11222312\charrsid15336714 \par \tab }{\insrsid15336714\charrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 a root, wild, like sweet potato (?) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15336714 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid15336714 (C) kuya:wak }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15336714\charrsid15336714 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15336714 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid15336714 ancho (de cosas huecas) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15336714 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 wide (of hollow things, e.g. holes, gourds, pots, etc.) }{\insrsid15336714 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid15336714 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kuyuna "to make a hole" \par (SD) kuya:wak \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid15336714 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) -ku:yu }{\insrsid15336714 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mata \par \tab }{\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 plant stock, stem, small tree \par \tab }{\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 i-ku:yu "its stem" \par \tab }{\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 i-ku:yu nantsin "nance tree" \par \tab }{\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku:- 'tree', -yu 'intimate poss.' \par \tab }{\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN quauhyotl (Sim.) "tallo" \par (SD) -ku:yu \par }{\insrsid15336714 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 i-ku:yu ich-ti "maguey plant" (mata de maguey) \par \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid15336714 i-ku:yu tsapu-t "soursop (anona) tree" (mata/palo de anona) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid15336714 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid15336714 (SD) ku:yua:pan }{\insrsid15336714\charrsid15336714 \tab \tab R\'edo Cuyuapa (gu:yu(w)apan)}{ \insrsid11222312\charrsid15336714 \par \tab }{\insrsid15336714\charrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 Cuyuapa River \par \tab }{\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (?) ku:yu "stock, plant", a:pan "river" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid15336714 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) ku:yu:chu:ka (n.) }{\insrsid15336714 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid15336714 aullo , aullido, latido (ku:yu:chu:ga}{\lang1046\langfe1033\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\langnp1046\insrsid15336714\charrsid288456 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{ \lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid15336714\charrsid288456 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \par }{\insrsid15336714 \tab \tab howl (note: }{\insrsid11222312\charrsid11017186 it is b}{\insrsid15336714 elieved that dogs howl because of }{\insrsid11222312\charrsid11017186 evil spirits) \par \tab }{\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuhku:yu:chu:ka (pl.) \par \tab }{\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kuyu:-t "coyote", chu:ka "to cry" \par \tab }{\insrsid15336714 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN coyochoca (Sim.) "aullar" \par }{\insrsid163598 (SD) ku:yuchu:ka (gu:yuchu:ga}{\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\insrsid163598\charrsid163598 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid163598\charrsid163598 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{ \insrsid11222312\charrsid163598 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 i-ku:yuchu:ka ne pe:lu "the dog's howl(ing)" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid163598 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuyul }{\insrsid163598 \tab \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 coyol (palmera) \par }{\insrsid163598 \tab \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 coyol palm tree kuhkuyul (pl.) \par }{\insrsid163598 \tab \tab CN koyolli (Car.); }{\insrsid11222312\charrsid11017186 coyolli (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598\charrsid163598 "cascabel, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid163598 anzuelo, clase de palmera" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 (SD) kuyul \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid163598 g}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 \'fc}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid163598 isc}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 oyol (}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 rb}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 ol o palma con muchas espinas) (guyul)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 tree sp, a kind of palm with many thorns \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid163598 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) mu-kuyulua (r.v.) }{\insrsid163598 \tab encogerse, evitar, esconderse, humillarse }{ \insrsid11222312\charrsid11017186 (de un peligro) \par \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 to duck, to shrink away, to avoid \par \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-kuyulua (pres.) \par \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-kuyuluh (pret.) \par \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-kuyuluh-tuk (perf.) \par (SD) -ku(:)yulua (t.v., r.v.) \par \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 mu-ku(:)yulua "it shrinks" \par \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 ki-ku(:)yulua "(he) is shrinking it" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (SD) kuyuna (t.v) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 hacer hoyo, abrir agujero (agujerar) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 to make a hole \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuyuna (pres.) \par }{\insrsid163598 \tab \tab kuyun(-ki) }{\insrsid11222312\charrsid11017186 (pret.) ni-k-kuyun(-ki) "I'm making a hole in}{\insrsid163598 it" (niguyu}{\loch\af34\dbch\af34\insrsid163598\charrsid163598 \loch\af34\dbch\af34\hich\f0 \u331\'3f}{\insrsid163598 gi}{\loch\af550\hich\af550\dbch\af34\insrsid163598\charrsid163598 \loch\af550\dbch\af34\hich\f550 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid163598\charrsid163598 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid11222312\charrsid163598 \par }{\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid163598 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 kuyun-tuk (perf.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 CN coyonia (Sim.) "agujerear, horadar" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. (C) kuyunia \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid11222312\charrsid11017186 (C) kuyuni (i.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid163598 \tab \tab }{ \insrsid11222312\charrsid11017186 abrirse hoyo, agujerarse \par \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 for a hole to open up, for a hole to form \par \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuyuni (pres.) \par \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuyuni-k (pret.) \par \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 kuyun-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 CN koyoni (UC) "agujerarse" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid11222312\charrsid11017186 \tab }{\insrsid163598 \tab }{\insrsid11222312\charrsid11017186 cf. kuyunia (t.v.) "to make a hole"}{ \insrsid11222312 \par }{\insrsid5532776 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid5532776 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5532776\charrsid5532776 (C) kuyunia (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5532776 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5532776\charrsid5532776 abrir agujero, dar hoyo (agujerar) \par \tab \tab }{\insrsid5532776\charrsid13656075 to make a hole (in something) \par \tab \tab kuyunia (pres.) \par }{\insrsid5532776 \tab \tab }{\insrsid5532776\charrsid13656075 kuyunih (pret.) ni-k-kuyunih "I made a hole in it" \par \tab \tab kuyunih-tuk (perf.) \par }{\insrsid5532776 \tab \tab cf. }{\insrsid5532776\charrsid13656075 kuyuni (i.v.) "to get a hole", ta-kuyuna "to be making hole(s)" \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5532776\charrsid5532776 CN coyonia (Sim.) "agujerear, horadar" \par \tab \tab cf. (SD) kuyuna \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5532776 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5532776\charrsid5532776 (C) kuyu:-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5532776 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5532776\charrsid5532776 coyote \par \tab \tab coyote \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5532776 \tab \tab }{\insrsid5532776\charrsid5532776 kuhkuyu:t (pl.) kuyu:-tsin "little coyote" \par }{\insrsid5532776 \tab \tab }{\insrsid5532776\charrsid5532776 CN koyo:tl (Car.); PN *koyo:- \par }{\insrsid5532776 \par }{\insrsid5532776\charrsid5532776 (SD) ku:yuwa \tab }{\insrsid5532776 \tab \tab }{\insrsid5532776\charrsid5532776 sombra, debajo del palo (}{\insrsid5532776 \'e1}{\insrsid5532776\charrsid5532776 rbol), }{\insrsid5532776 oscuro (gu:yuwa)}{ \insrsid5532776\charrsid13656075 }{\insrsid5532776 \par \tab \tab }{\insrsid5532776\charrsid13656075 shade, under a tree, shaded (darker) \par }{\insrsid5532776 \tab \tab }{\insrsid5532776\charrsid13656075 cf. ku:- 'tree', cf. ta-yuwa "night", yuwa(-ki) "dark, opaque" \par }{\insrsid5532776 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5532776\charrsid5532776 (C}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid5532776 ) mu-kxi-pa:ka (r.v., incorp.) \tab }{\insrsid5532776\charrsid13656075 lavarse el pie/los pies \par \tab \tab to wash one's foot/feet \par \tab \tab cf. (i)kxi "foot", pa:ka "to wash" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid11017186 {\insrsid5532776\charrsid13656075 \tab \tab CN icxipaca (Sim.)}{\insrsid5532776\charrsid11017186 \par }}