Tryag File Manager
Home
-
Turbo Force
Current Path :
/
home
/
cluster1
/
data
/
bu01
/
1121861
/
html
/
Mesolex2
/
Pipil-1
/
Eng
/
Upload File :
New :
File
Dir
/home/cluster1/data/bu01/1121861/html/Mesolex2/Pipil-1/Eng/219-256.rtf
{\rtf1\ansi\ansicpg1252\uc1\deff0\stshfdbch0\stshfloch0\stshfhich0\stshfbi0\deflang1033\deflangfe1033{\fonttbl{\f0\froman\fcharset0\fprq2{\*\panose 02020603050405020304}Times New Roman{\*\falt Times New Roman};} {\f11\fmodern\fcharset128\fprq1{\*\panose 02020609040205080304}MS Mincho{\*\falt ?l?r ??\'81\'66c};}{\f34\fswiss\fcharset128\fprq2{\*\panose 020b0604020202020204}Arial Unicode MS;} {\f36\fswiss\fcharset128\fprq2{\*\panose 020b0604020202020204}@Arial Unicode MS;}{\f37\fmodern\fcharset128\fprq1{\*\panose 02020609040205080304}@MS Mincho;}{\f38\fswiss\fcharset0\fprq2{\*\panose 00000000000000000000}MS Shell Dlg;} {\f197\froman\fcharset238\fprq2 Times New Roman CE{\*\falt Times New Roman};}{\f198\froman\fcharset204\fprq2 Times New Roman Cyr{\*\falt Times New Roman};}{\f200\froman\fcharset161\fprq2 Times New Roman Greek{\*\falt Times New Roman};} {\f201\froman\fcharset162\fprq2 Times New Roman Tur{\*\falt Times New Roman};}{\f202\froman\fcharset177\fprq2 Times New Roman (Hebrew){\*\falt Times New Roman};}{\f203\froman\fcharset178\fprq2 Times New Roman (Arabic){\*\falt Times New Roman};} {\f204\froman\fcharset186\fprq2 Times New Roman Baltic{\*\falt Times New Roman};}{\f205\froman\fcharset163\fprq2 Times New Roman (Vietnamese){\*\falt Times New Roman};}{\f309\fmodern\fcharset0\fprq1 MS Mincho Western{\*\falt ?l?r ??\'81\'66c};} {\f307\fmodern\fcharset238\fprq1 MS Mincho CE{\*\falt ?l?r ??\'81\'66c};}{\f308\fmodern\fcharset204\fprq1 MS Mincho Cyr{\*\falt ?l?r ??\'81\'66c};}{\f310\fmodern\fcharset161\fprq1 MS Mincho Greek{\*\falt ?l?r ??\'81\'66c};} {\f311\fmodern\fcharset162\fprq1 MS Mincho Tur{\*\falt ?l?r ??\'81\'66c};}{\f314\fmodern\fcharset186\fprq1 MS Mincho Baltic{\*\falt ?l?r ??\'81\'66c};}{\f539\fswiss\fcharset0\fprq2 Arial Unicode MS Western;} {\f537\fswiss\fcharset238\fprq2 Arial Unicode MS CE;}{\f538\fswiss\fcharset204\fprq2 Arial Unicode MS Cyr;}{\f540\fswiss\fcharset161\fprq2 Arial Unicode MS Greek;}{\f541\fswiss\fcharset162\fprq2 Arial Unicode MS Tur;} {\f542\fswiss\fcharset177\fprq2 Arial Unicode MS (Hebrew);}{\f543\fswiss\fcharset178\fprq2 Arial Unicode MS (Arabic);}{\f544\fswiss\fcharset186\fprq2 Arial Unicode MS Baltic;}{\f545\fswiss\fcharset163\fprq2 Arial Unicode MS (Vietnamese);} {\f546\fswiss\fcharset222\fprq2 Arial Unicode MS (Thai);}{\f559\fswiss\fcharset0\fprq2 @Arial Unicode MS Western;}{\f557\fswiss\fcharset238\fprq2 @Arial Unicode MS CE;}{\f558\fswiss\fcharset204\fprq2 @Arial Unicode MS Cyr;} {\f560\fswiss\fcharset161\fprq2 @Arial Unicode MS Greek;}{\f561\fswiss\fcharset162\fprq2 @Arial Unicode MS Tur;}{\f562\fswiss\fcharset177\fprq2 @Arial Unicode MS (Hebrew);}{\f563\fswiss\fcharset178\fprq2 @Arial Unicode MS (Arabic);} {\f564\fswiss\fcharset186\fprq2 @Arial Unicode MS Baltic;}{\f565\fswiss\fcharset163\fprq2 @Arial Unicode MS (Vietnamese);}{\f566\fswiss\fcharset222\fprq2 @Arial Unicode MS (Thai);}{\f569\fmodern\fcharset0\fprq1 @MS Mincho Western;} {\f567\fmodern\fcharset238\fprq1 @MS Mincho CE;}{\f568\fmodern\fcharset204\fprq1 @MS Mincho Cyr;}{\f570\fmodern\fcharset161\fprq1 @MS Mincho Greek;}{\f571\fmodern\fcharset162\fprq1 @MS Mincho Tur;}{\f574\fmodern\fcharset186\fprq1 @MS Mincho Baltic;} {\f577\fswiss\fcharset238\fprq2 MS Shell Dlg CE;}{\f578\fswiss\fcharset204\fprq2 MS Shell Dlg Cyr;}{\f580\fswiss\fcharset161\fprq2 MS Shell Dlg Greek;}{\f581\fswiss\fcharset162\fprq2 MS Shell Dlg Tur;} {\f582\fswiss\fcharset177\fprq2 MS Shell Dlg (Hebrew);}{\f583\fswiss\fcharset178\fprq2 MS Shell Dlg (Arabic);}{\f584\fswiss\fcharset186\fprq2 MS Shell Dlg Baltic;}{\f585\fswiss\fcharset163\fprq2 MS Shell Dlg (Vietnamese);} {\f586\fswiss\fcharset222\fprq2 MS Shell Dlg (Thai);}}{\colortbl;\red0\green0\blue0;\red0\green0\blue255;\red0\green255\blue255;\red0\green255\blue0;\red255\green0\blue255;\red255\green0\blue0;\red255\green255\blue0;\red255\green255\blue255; \red0\green0\blue128;\red0\green128\blue128;\red0\green128\blue0;\red128\green0\blue128;\red128\green0\blue0;\red128\green128\blue0;\red128\green128\blue128;\red192\green192\blue192;}{\stylesheet{ \ql \li0\ri0\widctlpar\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 \snext0 Normal;}{\*\cs10 \additive \ssemihidden Default Paragraph Font;}{\* \ts11\tsrowd\trftsWidthB3\trpaddl108\trpaddr108\trpaddfl3\trpaddft3\trpaddfb3\trpaddfr3\trcbpat1\trcfpat1\tscellwidthfts0\tsvertalt\tsbrdrt\tsbrdrl\tsbrdrb\tsbrdrr\tsbrdrdgl\tsbrdrdgr\tsbrdrh\tsbrdrv \ql \li0\ri0\widctlpar\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1024\langfe1024\cgrid\langnp1024\langfenp1024 \snext11 \ssemihidden Normal Table;}}{\*\revtbl {Unknown;}}{\*\rsidtbl \rsid2376215\rsid3679007\rsid3695702\rsid6037874\rsid6060300\rsid6498438 \rsid8405824\rsid8464667\rsid9249344\rsid9700457\rsid9911015\rsid11349169\rsid12917082\rsid13048302\rsid14900041\rsid15231426}{\*\generator Microsoft Word 10.0.2627;}{\info{\author Wilson Silva}{\operator Wilson Silva} {\creatim\yr2005\mo10\dy21\hr11\min19}{\revtim\yr2006\mo5\dy15\hr13\min16}{\version6}{\edmins102}{\nofpages34}{\nofwords6619}{\nofchars37732}{\*\company }{\nofcharsws44263}{\vern16437}}\margl1890\margr1350 \facingp\widowctrl\ftnbj\aenddoc\noxlattoyen\expshrtn\noultrlspc\dntblnsbdb\nospaceforul\hyphcaps0\horzdoc\dghspace120\dgvspace120\dghorigin1701\dgvorigin1984\dghshow0\dgvshow3\jcompress\viewkind1\viewscale100\htmautsp\nolnhtadjtbl\rsidroot8405824 \fet0 \sectd \sbknone\linex0\headery0\footery0\sectdefaultcl\sectrsid6498438\sftnbj {\*\pnseclvl1\pnucrm\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxta .}}{\*\pnseclvl2\pnucltr\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxta .}}{\*\pnseclvl3\pndec\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxta .}}{\*\pnseclvl4\pnlcltr\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxta )}}{\*\pnseclvl5\pndec\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl6\pnlcltr\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl7 \pnlcrm\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl8\pnlcltr\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl9\pnlcrm\pnstart1\pnindent720\pnhang {\pntxtb (}{\pntxta )}}\pard\plain \qc \li0\ri0\widctlpar \tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid15231426 \fs24\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\b\fs28\insrsid15231426\charrsid15231426 I}{\b\fs28\insrsid8405824\charrsid15231426 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6498438 {\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab }{\insrsid15231426 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ichka-t }{\insrsid15231426 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 algod}{\insrsid15231426 \'f3}{\insrsid8405824\charrsid6498438 n \par \tab \tab cotton \par \tab \tab -ichka-w (poss.) nu-ichka-w "my cotton" \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 CN ichcatl (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6037874 "algod}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874\charrsid6037874 \'f3}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6037874 n, lana, obeja"; PN *(}{\lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid6037874\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u616\'3f}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6037874 )chka- \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ichkak-t \par \tab \tab nu-ichkat "my cotton" \par }{\insrsid6037874\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ichma:lini (i.v., incorp.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 torcer pita, torcer algod}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874 \'f3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 n, hacer pita (hilar) \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to spin, to make string, thread \par }{\insrsid6037874 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ichma:lini (pres.) n-ichma:lini "I make thread, string" }{\insrsid6037874 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ichma:lin(-ki) (pret.) \par \tab \tab ichma:lin-tuk (perf.) \par \tab \tab cf. ich-ti "string", ma:lina "to twist" \par \tab }{\insrsid6037874 \par }{\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) ichtaka }{\insrsid6037874\charrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 secreto \par \tab \tab secret \par \tab \tab ichtaka-tsin "hidden (escondidito)" \par }{\insrsid6037874\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 CN ichtaca (Sim.) "en secreto"; ichtaca (Mol.) "secretamente, o a escondidas" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874 (SD) ichtaka (ichtaga}{\lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid6037874\charrsid9911015 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid6037874\charrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) (i)chteki (t.v.) }{\insrsid6037874 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 robar \par \tab \tab to steal, to rob \par \tab \tab ichteki (pres.) \par }{\insrsid6037874 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ichtek (pret.) k-ichtek "he stole it" \par \tab \tab ichtek-tuk (perf.) \par }{\insrsid6037874 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ta-chteki "to steal (something), to be stealing" }{\insrsid6037874 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ich-ti "string", teki "to cut" \par \tab \tab CN (i)chteki (Car.) \par (SD) ichteki \par }{\insrsid6037874 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ichtek (pret.) k-ichteh-ke-t "they stole it" }{\insrsid6037874 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ni-k}{\insrsid6037874 -ichtek-a "I already stole it" (nigichtega}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid6037874\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid6037874 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 ) \par }{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid6037874 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 maka xi-k-ichteki "don't steal (it)!" \par \tab \tab cf. t-ichteki "to steal (something), to be robbing" \par \tab }{\insrsid6037874 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6037874 (C) ich-ti }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874\charrsid6037874 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6037874 maguey, pita (mecate, cuerda) \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 century plant (agave), string, cord \par \tab }{\insrsid6037874 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 -ich (poss.) nu-ich "my string" \par \tab }{\insrsid6037874 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN ichtli (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 "hilo (de maguey)" }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (SD) ich-ti \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nu-ich "my string" \par \tab }{\insrsid6037874 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nuhnu-ich "my strings" \par }{\insrsid6037874 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ida, ita (t.v., irregular) "to see, look, visit"; see ita \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) idioma(h) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 idioma \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 language \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 Sp. idioma \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (SD) igl}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874\charrsid9911015 \'e9}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 siya(h) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874\charrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 iglesia \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 church \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 Sp. iglesia \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874\charrsid9911015 \par (C) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 ihchiki (t.v., r.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6037874\charrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6037874 estregar, restregar, raspar }{\insrsid6037874 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6037874 to scrape}{\insrsid8405824\charrsid6498438 , to scrub, to rub, to scratch }{\insrsid6037874 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihchiki (pres.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid2376215 {\insrsid6037874 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihchik (pret.) ni-k-ihchik "I scrubbed it", mu-ihchik "he scrubbed himself, he }{\insrsid2376215 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 scraped himself" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6498438 {\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 ihchik-tuk (perf.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 CN (i)}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 }{\lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 chiki (Car.); (i)chiqui (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 "raspar, rascar, frotar" \par (SD) ihchiki \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 (SD) ihemplo(h), ehemplo(h) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 ejemplo \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 example \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 Sp. ejemplo \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 (C) ihi:chnah }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 guapo (de hombre) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 handsome, good-looking (of men) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. -nah 'adj.' \par }{\insrsid2376215 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihilwia (t.v., redup.) }{\insrsid2376215 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ofender, insultar \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to offend, to insult \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihilwia (pres.) ni-k-ihilwia "I offended him" \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihilwih (pret.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihilwih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ilwia "to say" \par }{\insrsid2376215 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ihisiwi (t.v.) }{\insrsid2376215 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 apurarse \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to hurry \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihisiwi (pres.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihisiw-ki (pret.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihisiw-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 x-ihisiwi "hurry!" \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihisiwitia (t.v.) "to hurry" \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN i}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 siwi (Car.) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 "darse prisa" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ihisiwitia (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 apurar \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to hurry \par }{\insrsid2376215 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihisiwitia (pres.) ni-mets-ihisiwitia "I'm hurrying you" }{\insrsid2376215 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihisiwitih (pret.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihisiwitih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 xi-k-}{\insrsid2376215 ihisiwiti "hurry him/her/it!" (xigihisiwiti}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid2376215 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid8405824\charrsid6498438 \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihisiwi (i.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 "to hurry", -tia 'caus.' \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 (C) ihi:x-mistun }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 zarco (persona con ojos claros) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 blue-eyed person \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. i:x "eye", mistun "cat" \par }{\insrsid2376215 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) ihiya (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 odiar, envidiar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to hate, to envy \par }{\insrsid2376215 \tab \tab ihiya (pres.) }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ni-k-ihiya "I hate it" \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihix-ki (pret.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihix-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 CN i}{\lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 i:ta (Car.) "aborrecer"; i}{\lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 iya (UC) "aborrecer" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 (C) -ihiyu }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 ijiyo (de un muerto), aliento, mal olor \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 smell (of a dead person), breath, bad breath \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nu-ihiyu "my breath" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid2376215 {\insrsid2376215 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN i}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid2376215 i:yo:tl }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (Car.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 "aliento"; ihi(y)otl }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 (Sim.) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 "breath"}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 , ihi(y)o "espiritual, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab \tab \tab \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 concerniente al aliento" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6498438 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ihiyu felgo (huelgo), olor, aliento \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 breath, bad breath, smell \par }{\insrsid2376215 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihkatuk (adj.) }{\insrsid2376215 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 parado standing \par }{\insrsid2376215 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 n-ihkatuk "I am standing" }{\insrsid2376215 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. -tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 CN i}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid9911015 ka:-k (Car.) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 "estar de pie" \par (SD) ihkatuk \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ihkiti (i.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 tejer \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to weave \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkiti (pres.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkiti-k (pret.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkiti-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN iquiti (Sim.), ikiti (UC); PN *ihkVti \par }{\insrsid2376215 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ihkwani (t.v., r.v.) }{\insrsid2376215 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 quitar, trasladar, apartar \par }{\insrsid2376215 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to remove, to move from one place to another, to transfer, to set aside \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkwani (pres.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkwan(-ki) (pret.) m-ihkwan "it moved (away)" \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkwan-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 xi-k-ihkwani "remove it!" \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN i}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 kwani (Car.) "apartarse" \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (C) ihwania (t.v.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihkwania (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 quitar, trasladar, apartar \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to remove, to move from one place to another, to transfer, to set aside \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkwania (pres.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkwanih (pret.) \par }{\insrsid2376215 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkwanih-tuk (perf.) ni-k-ihkwanih-tuk "I have set it aside" }{\insrsid2376215 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 CN i}{\lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 kwania (UC) "mudar, apartar"; iquania (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 "separar, \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid2376215 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 hacer lugar" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6498438 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (SD) ihkwani (i.v.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihkwi:ch }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 queresa, huevo de mosca (gusanillo de mosca) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 maggot \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihihkwi:ch (pl.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkwi:ch tentuk "full of maggots" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 (SD) ihkwich }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 gusanillo de mosca (queresa), mosca grande (verdeosa) maggot, green fly \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) (i)hkwilua (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 escribir \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to write \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkwilua (pres.) ni-k-ihkwilua "I'm writing it" \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkwiluh (pret.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihkwiluh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ta-hkwilua "to be writing (something)" \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid2376215 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 }{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 kwiloa (Car.); PN *(}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid2376215 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u616\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 )hkwVlowa \par }{\insrsid2376215 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihnekwi (t.v.) }{\insrsid2376215 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 oler \par }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab to smell \par }{\insrsid2376215 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihnekwi (pre}{\insrsid2376215 s.) ni-k-ihnekwi "I smell it" (}{\insrsid8405824\charrsid6498438 nigihnekwi}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid2376215 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid8405824\charrsid6498438 }{\insrsid2376215 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihnek (pret.) \par }{\insrsid2376215 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihnek-tuk (perf.) ni-k-ihnek-tuk "I have smelled it" \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid2376215 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 }{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 nekwi (Car.) "oler" \par \tab }{\insrsid2376215 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (SD) ahnekua \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 (C) -(i)hpak }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215\charrsid2376215 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid2376215 encima de, sobre \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid2376215 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 on, on top of, over \par }{\insrsid2376215 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nu-hpak "on me, on top of me" cf. PN *-(}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid2376215 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 }{ \loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid2376215\charrsid2376215 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u616\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 )kpa k \par (SD) -(i)hpak \par }{\insrsid2376215 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nu-hpak "on me, on top of me" }{\insrsid2376215 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 mu-hpak "on you, on top of you" \par }{\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (y)-ihpak "on him, her, it, on top of him, her, it" }{\insrsid8464667 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 tu-hpak "on us, on top of us" \par }{\insrsid8464667 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) (i)hseki (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 tostar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to toast \par }{\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihseki (pres.) ni-k-ihseki "I'm toasting it" }{\insrsid8464667 (nigihsegi}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid8464667\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid8464667 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 ) \par }{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihsek (pret.) ti-k-ihseh-ke-t-a "we already toasted it" }{\insrsid8464667 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihsek-tuk, ihseh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ta-hseki "to be toasting" \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)cequi (Sim.) "tostar ma}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \'ed}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 z" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (SD) i:seki \par }{\insrsid8464667 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihtakawi (i.v.) }{\insrsid8464667 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 descomponerse \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to break down, to go out of order \par }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab ihtakawi (pres.) \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtakawi-k (pret.) \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtakaw-tuk (perf.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid8464667 {\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN i}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid8464667\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8464667 tlakawi (UC) "corromperse, }{\insrsid8405824\charrsid6498438 da}{\insrsid8464667 \'f1arse"; itlacaui }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (Sim.) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid8464667 "quedar encinta, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667\charrsid8464667 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid8464667 estorbar, deteriorarse, echarse a perder" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6498438 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid8464667 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \tab }{ \insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihtakua (t.v.) "to take apart, destroy" \par (SD) ihtakawi \par }{\insrsid8464667 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihtakua (t.v.) }{\insrsid8464667 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 desarmar, descomponer, arruinar \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to take apart, to destroy, to ruin \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtakua (pres.) ni-k-ihtakua "I'm taking it apart" \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtakuh (pret.) \par }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab ihtakuh-tuk (perf.) \par }{\insrsid8464667\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)tlacoa (Sim.) "caer enfermo por habe}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 r abusado del trato carnal con }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 mujeres, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \tab \tab \tab hacerle dano, destruir, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 estropear, deteriorar algo"; i}{\lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid8464667\charrsid8464667 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 tlakoa (UC) "estregar, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 da}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \'f1}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 ar" \par (SD) ihtakua \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) ihti }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667\charrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 barriga, }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667\charrsid9911015 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 bdomen \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 belly, abdomen \par }{\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 -ihti (poss.) nu-ihti "my stomach" \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid8464667\charrsid8464667 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 }{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid8464667\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 titl (Car.) "vientre" \par (SD) ihti \par }{\insrsid8464667 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) mu-ihti-a:paka (r.v.) }{\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 lavarse la barriga }{\insrsid8464667 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to wash one's abdomen \par }{\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihti "belly", a:paka "to wash" \par }{\insrsid8464667 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihtib}{\insrsid8464667 \'f3}{\insrsid8405824\charrsid6498438 :n }{\insrsid8464667 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 panz}{\insrsid8464667 \'f3}{\insrsid8405824\charrsid6498438 n \par }{\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 pot-bellied, paunch }{\insrsid8464667 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihihtib}{\insrsid8464667 \'f3}{\insrsid8405824\charrsid6498438 :n (pl.) cf. ihti "belly" \par \par (C) ihti-k }{\insrsid8464667 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 adentro inside \par }{\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ka ihtik "inside" \par }{\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihti "belly", -k 'locative' \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid8464667\charrsid8464667 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 }{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid8464667\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 tik (Car.); PN *-ihti k \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (SD) ihti-k \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid8464667 (SD) ihti-kukuk }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \tab \tab \tab tamal }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid8464667 de frijol, pupusa; dolor del est}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \'f3mago (ihtiguguk)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid8464667 \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 bean tamale, pupusa; stomach ache \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihti "stomacah", kukuk "ache, hurt(ing)" \par }{\insrsid8464667\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihti-sulu:ni (i.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 inflar el est}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667\charrsid9911015 \'f3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 mago, soplarse del est}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667\charrsid9911015 \'f3}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 mago }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667\charrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 for one's stomach to inflate, swell \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtisulu:ni (pres.) \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtisulu:ni-k (pret.) \par }{\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtisulu:n-tuk (perf.) n-ihtisulu:n-tuk "my stomach has swelled" \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihti "belly", sulu:ni "to swell" \par }{\insrsid8464667\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihti-sulu:n-tuk (adj.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 hinchado de la barriga \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 having a swelled stomach \par }{\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihti-sulu:ni "for one's stomach to swell", -tuk 'perf. \par }{\insrsid8464667 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihtutia (t.v., r.v.) }{\insrsid8464667 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 bailar \par \tab }{\insrsid8464667 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to dance \par }{\insrsid8464667 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtitutia (pres.) ni-m-ihtutia "I dance", ni-k-ihtutia "I'm dancing it" \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtutih (pret.) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtutih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN i}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid14900041\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 to(:)tia (Car.), i}{ \loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid14900041\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 totia (UC) \par (SD) ihtutia \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ni-k-ihtutia "}{\insrsid14900041 I dance it" (nigihtutiya}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid14900041\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid14900041 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid8405824\charrsid6498438 \par }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihtsilika (i.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 temblar (de animales, de gente) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to tremble, to shake (of animals, people) \par }{\insrsid14900041 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtsilika (pres.) n-ihtsilika "I'm trembling"}{\insrsid14900041 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtsilika-k (pret.) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtsilika-tuk (perf.) \par }{\insrsid14900041 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihtsilitsa (t.v.) "to shake (it)", tsili:ni "to ring" \par }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 CN tzitzilca (Mol.) "temblar"; tzitzilica (Sim.) }{\insrsid8405824\charrsid9911015 "sonar, resonar" \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ihtsilika \par }{\insrsid14900041 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ihtsilikaltia (t.v.) }{\insrsid14900041 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 temblarlo \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to shake \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtsilikaltia (pres.) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtsilikaltih (pret.) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtsilikaltih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihtsilika "to shake, tremble", -(l)tia 'caus.' \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (C) ihtsilitsa \par }{\insrsid14900041 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihtsilitsa (t.v.) }{\insrsid14900041 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 temblar, sacudir \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to shake \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtsilitsa (pres.) \par }{\insrsid14900041 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtsilits-ki (pret.) ni-k-ihtsilits-ki "I shook it" }{\insrsid14900041 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtsilits-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihtsilika (i.v.) "to shake", tsili:ni "to ring" \par }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 CN tzitzilitza (Sim.) "hacer sonar, repicar una campana" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 cf. (SD) ihtsilikaltia \par }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \par }{\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) (i)htsuma (t.v.) }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 costurar, coser \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 to sew \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 ihtsuma (pres.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtsun-ki (pret.) \par }{\insrsid14900041 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihtsun-tuk (perf.) ni-k-ihtun-tuk "I have sewn it" }{\insrsid14900041 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ta-htsuma "to be sewing (something)" \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 CN i}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid14900041\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid9911015 tsoma (Car.) \par \tab }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 cf. (SD) tsuma \par }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \par (C) ihxihxi:ma (t.v., redup.(?)}{\insrsid8405824\charrsid9911015 ) }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 raspar (con machete) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to scrape (with a machete) \par }{\insrsid14900041 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihxihxi:ma (pres.) ni-k-ihxihxi:ma "I'm scraping it" }{\insrsid14900041 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 ihxihxi:n-ki (pret.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 ihxihxi:n-tuk (perf.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ta-ihxihxi:ma "to be scraping (something)" \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. xi:ma "to cut one's hair" \par }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihya-k (adj.) hediondo, apestoso \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 stinking \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN i}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid14900041\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 ya:k (Car.); PN *ihya:k \par (SD) ihya-k \par }{\insrsid14900041 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ihyal }{\insrsid14900041 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 pedo \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 fart \par }{\insrsid14900041 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihya-k "stinking", ihya:-y}{\insrsid14900041 a "to stink", -l 'passive nomi}{\insrsid8405824\charrsid6498438 nalization' \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 CN iyelli (Mol.) "pedo" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid14900041 (C) ihya:ya }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041\charrsid14900041 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid14900041 heder, apestar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to stink \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihya:ya (pres.) ihya:ya "it stinks" \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihya:ya-k (pret.) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihya:ya-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ihya-k "stinking", -ya -inchoative' \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid14900041 CN i}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid14900041\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid14900041 ya:ya (UC); iyaya (Sim.) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 "tener mal olor" \par (SD) ihya:ya \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihyu:miki }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 suspirar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 to sigh, to pant \par \tab }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 ihyu:miki (pres.) \par }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid14900041 ihyu:mik (pret.) n-ihyu:mik-ki-ya "I already sighed" }{\insrsid14900041 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid14900041 ihyu:mik-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 cf. (?) ihiyu "b}{\insrsid8405824\charrsid6498438 reath", miki "to die" \par (SD) ihyumiki \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihyumik, ihyumiki-k (pret.) \par }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ihyu:mik-tsin }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 "el duende" (ser sobrenatural) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid14900041 "the dwarf", goblin (supernatural being) }{\insrsid14900041 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid14900041 cf. ihyu:miki "to sigh", -tsin 'diminutive' \par }{\insrsid14900041 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ika (conj.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 por eso, a veces \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 therefore, sometimes \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 CN ica (Sim.) "alguna vez" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041\charrsid9911015 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ikahku }{\insrsid14900041 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 arriba \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 up \par }{\insrsid14900041 \tab \tab cf. ik- "therefore, with which" ('por eso, con que' (?)}{\insrsid8405824\charrsid6498438 ), ahku "up (arriba)" \par }{\insrsid14900041 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid14900041 (C) -i:ka-w }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041\charrsid14900041 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid14900041 hermano menor, hermana menor \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 younger sibling \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 i-i:ka-w "his/her younger sibling" \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nu-i:ka-w "my younger sibling" \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 CN teic(c)auh (Sim.) "hermano/hermana meno}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 r" }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) -i:ka-w hermana menor de mujer \par \sect }\sectd \sbknone\linex0\headery0\footery0\sectdefaultcl\sectrsid6498438\sftnbj \pard\plain \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6498438 \fs24\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 woman's younger sister \par }{\insrsid14900041 \par }{\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) ikma:n (adv., adj.) }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 antiguo, antiguamente \par }{\insrsid14900041 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ancient, old, formerly, in olden days, in the past \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ik- ('with which, then'), -man 'locative-temporal' suffix }{\insrsid14900041 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ikman \par }{\insrsid14900041 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) iknu:pil }{\insrsid14900041 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 huerfano \par }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab orphan \par }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab iknu:pipil (pl.) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. iknu:-tsin \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN ikno:pilli (Car.) \par (SD) iknu:pil \par }{\insrsid14900041 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) iknu:-tsin }{\insrsid14900041 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 huerfano \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 orphan \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. iknu:pil, -tsin 'diminutive' \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN ikno:-tsin (Car.) \par (SD) iknu:-tsin \par }{\insrsid14900041 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid14900041 (SD) ikpa(-)t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041\charrsid14900041 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid14900041 hilo (palabra arc}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid14900041 ica) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 thread (archaic word) \par \tab }{\insrsid14900041 \tab -ikpat (poss.) }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nu-ikpat "my thread" \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihikpat (pl.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0\pararsid13048302 {\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 CN icpatl (Sim.); PN *}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid14900041\charrsid9911015 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u616\'3f}{\insrsid8405824\charrsid9911015 kpa }{\fs17\loch\af38\hich\af38\dbch\af34\insrsid8405824\charrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6498438 {\insrsid14900041\charrsid9911015 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) iksu-t }{\insrsid14900041 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 izote \par \tab }{\insrsid14900041 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 plant sp., yucca (?) \par }{\insrsid14900041 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid14900041 CN cf. iccotl (Sim.) "palmera de las monta}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041\charrsid14900041 \'f1}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid14900041 as" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041\charrsid14900041 \par }{\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) ikuka }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 entonces }{\insrsid14900041\charrsid9911015 (iguga}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid14900041\charrsid6037874 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid14900041 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid8405824\charrsid9911015 \par \tab }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 then \par }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 cf. (?) ik- ('therefore'), -uk ('when'), -a 'already' }{\insrsid14900041\charrsid9911015 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid14900041 CN cf. ic "por eso", oc "ahora, a}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \'fa}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid14900041 n, todav}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \'ed}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid14900041 a" (Sim.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid14900041 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 (SD) ikuni \tab \tab \tab \tab ahi, por ahi (}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 iguni}{ \lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid13048302\charrsid13048302 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid13048302\charrsid13048302 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid13048302 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (over) there \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ik- ('with which'), uni "that" \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN cf. ic "por eso", on "that" (Sim.) \par }{\insrsid13048302\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 (SD) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 ikwit-puyu }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab \tab \tab titilcuite,}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 titilg}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \'fcita (el excremento}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 aguado, negro, y muy }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab \tab \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 apestoso de las gallinas cluecas}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 )}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 black and very stinky excrement from laying hens \par }{\insrsid13048302 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. i- 'its', kwita-t "excrement", puyu "chicken" \par }{\insrsid13048302 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ikx-ahsi (t.v.) }{\insrsid13048302 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 alcanzar \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to reach, to overtake, to catch up with \par }{\insrsid13048302 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ikkxahsi (pres.) ni-k-ikxahsi "I'm catching up with him" }{\insrsid13048302 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ikxahsi-k (pret.) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ikxahsi-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (i)kxi "foot", ahsi "to arrive, to find" \par }{\insrsid13048302 \par }{\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) (i)kxi }{\insrsid13048302\charrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 pie, pata \par \tab }{\insrsid13048302\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 foot, hoof, paw \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 i-ikxi "his/her/its foot" \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nu-kxi "my foot" \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 i-ih-ikxi "his/her/its feet" \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nuhnu-kxi "my feet" \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)kxi-tl (Car.); PN *(}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid13048302\charrsid13048302 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u616\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 )kxi \par (SD) (i)kxi \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 muh-mu-kxi "your feet" \par }{\insrsid13048302\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) mu-ikxi-chalua (r.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 tropezar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to stumble \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ikxi "foot", chalua "to hit" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid13048302 (C) ikxi-kutu }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid13048302 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid13048302 cuto de la pierna, corto del pie (tunco, manco) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 one-legged \par \tab }{\insrsid13048302\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (i)kxi "foot", kutu "short" \par (SD) ikxikutu \par }{\insrsid13048302 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ikxi-pan }{\insrsid13048302 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 a pie \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 on foot \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (i)kxi "foot", -pan 'on, place of' \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 CN icxipan (Mol.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) ikxipipil }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 dedo de pie \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 toe \par }{\insrsid13048302 \tab \tab -ikxipipil (poss.) }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nu-ikxipipil "my toe" }{\insrsid13048302 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (i)kxi "foot", pi:pil "child" \par \sect }\sectd \sbknone\linex0\headery0\footery0\sectdefaultcl\sectrsid6498438\sftnbj \pard\plain \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6498438 \fs24\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 CN cf. (i)cxopil, xopilli (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid9911015 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) (i)kxipipil \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihikxipipil (pl.) \par }{\insrsid13048302 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nu-kxipipil "my toe" }{\insrsid13048302 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nuhnu-kxipipil "my toes" }{\insrsid13048302 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 muhmu-kxipipil "your toes" \par }{\insrsid13048302\charrsid9911015 \par }{\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) (i)kxi-sulu:n-tuk (adj.) }{\insrsid13048302\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 hinchado del pie \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 with swollen foot \par }{\insrsid13048302 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (i)kxi "foot", sulu:ni "to swell", -tuk 'perf.' \par }{\insrsid13048302 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid13048302 (C) (i)kxi taxkal }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid13048302 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid13048302 plantilla de pie \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 sole (of foot) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (i)kxi "foot", taxkal "tortilla, rigua; palm of hand" \par }{\insrsid13048302 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) (i)kx-u:mi-yu }{\insrsid13048302 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 espinilla \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 shin(bone) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (i)kxi "foot", u:mi-t "bone", -yu 'intimate poss.' \par }{\insrsid13048302 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) i:lerah }{\insrsid13048302 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 hilo \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 thread \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 Sp. hilera \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (SD) i:le:rah \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) ilpia (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 amarrar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to tie \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ilpia (pres.) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ilpih (pret.) ni-k-ilpih "I tied it" \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ilpih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ta-ilpia "to be tying (something)" \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)lpia (Car.); PN *(}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid13048302\charrsid13048302 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u616\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 )lpi \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ilpia \par (C) ilwia (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 decir \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to say, to tell \par }{\insrsid13048302 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ilwia (pres.}{\insrsid13048302 ) ni-k-ilwia "I tell him (it)" (nigilwiya}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid13048302\charrsid13048302 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid13048302\charrsid13048302 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 ) \par }{\insrsid13048302 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ilwih (pret.) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ilwih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)lwia (Car.) \par (SD) ilwia \par }{\insrsid13048302 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) ilwi-ki:sa (i.v.) }{\insrsid13048302 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 celebrar (fiesta religiosa) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to celebrate a religious ceremony \par }{\insrsid13048302 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ilwiki:sa (pres.) ilwiki:sa "she's celebrating" \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ilwiki:s-ki (pret.) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ilwiki:s-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ilwi-t "ceremony (fiesta)", ki:sa "to leave, come out" \par }{\insrsid13048302 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ilwi(-)t }{\insrsid13048302 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 fiesta \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ceremony, fiesta \par }{\insrsid13048302 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 -ilwi-w (poss.) nu-ilwi-w "my celebration, fiesta" }{\insrsid13048302 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihilwit (pl.) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)lwitl (Car.) \par (SD) illwi-t \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nu-ilwit "my fiesta" \par }{\insrsid13048302 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) ilwitia (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 mostrar, ense}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid9911015 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 aar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to show, to teach \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ilwitia (pres.) \par }{\insrsid13048302 \tab \tab ilwitih (pret.) }{\insrsid8405824\charrsid6498438 k-ilwitih "(he) showed it" }{\insrsid13048302 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ilwitih-tuk (perf.) \par }{\insrsid13048302 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ilwia "to say, tell", -tia 'caus.' \par (SD) ilwitia \par }{\insrsid13048302 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) imax-kabayuh }{\insrsid13048302 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 un animalito peludo con antena }{\insrsid13048302 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 insect sp., a hairy insect with feelers \par \sect }\sectd \sbknone\linex0\headery0\footery0\sectdefaultcl\sectrsid924115\sftnbj \pard\plain \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6498438 \fs24\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 { \insrsid8405824\charrsid6498438 \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. i- 'its', -max "pubic hair", kabayuh "horse" \par }{\insrsid13048302\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) i-mey meta-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 manod de piedra de moler (mano de metate) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 hand-stone of quern (metate) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. i- 'its', -mey "hand", meta-t "quern (metate)" \par }{\insrsid13048302 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) i-mihkwitayan tihlan }{\insrsid13048302 \tab \tab Cagadero de Gallina (un }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cerro,}{\insrsid6498438 }{\insrsid8405824\charrsid6498438 volcancito de tierra) }{\insrsid13048302 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 "Chicken's crapper" (name of a nearby small dirt mountain) \par \tab }{\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. i- 'its', kwita-t "exrement", tihlan "chicken" \par }{\insrsid13048302\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) i(:)na (i.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 decir, habalar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to say, to speak, to report \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid13048302 {\insrsid13048302 \tab \tab (note: }{\ul\insrsid13048302\charrsid13048302 i(:)na}{\insrsid13048302 is intransitive, but some use it with }{\insrsid8405824\charrsid6498438 direct objects but without the ob}{\insrsid13048302 ject \tab \tab \tab pronominal prefixes normal}{\insrsid8405824\charrsid6498438 ly required b}{\insrsid13048302 y all transitive verbs.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6498438 {\insrsid13048302 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 i(:)na (pres.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 i(:)na-k (pret.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid13048302 \tab }{\insrsid9700457\charrsid9911015 i(:)nak}{\insrsid8405824\charrsid9911015 -tuk (pret.) \par (SD) ina \par \tab }{\insrsid9700457\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 ina-tuk (perf.) \par }{\insrsid9700457 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) inanuh }{\insrsid9700457 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 enano \par \tab }{\insrsid9700457 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 dwarf \par \tab }{\insrsid9700457 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 Sp. enano \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) i:naya (t.v., r.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 esconder \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to hide \par }{\insrsid9700457 \tab \tab i:naya (pres.)}{\insrsid8405824\charrsid6498438 ni-k-i:n}{\insrsid9700457 aya "I hide it", ni-m-i:naya }{\insrsid8405824\charrsid6498438 "I'm hiding (myself)" \par }{\insrsid9700457 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 i:nax-ki (pret.) ti-m-i:nax-ke-t "we hid (ourselves)" \par \tab }{\insrsid9700457 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 i:nax-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9700457 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN i:na:ya (Car.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) i:naya \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) indihestado(h) (adj.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (estando con) indigesti}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \'f3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 n \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 having indigestion \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 Sp. indigestado (cf. indigesti}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \'f3}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 n) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (SD) indi(y)us }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 ind}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \'ed}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 gena \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9700457 Indian, native person \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 Sp. indios \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) inhiernuh }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 infierno \par \tab \tab hell \par \tab \tab Sp. infierno \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9700457 (C) ini }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9700457 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9700457 este, esta, esto; }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \'e9}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9700457 ste, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \'e9}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9700457 sta, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \'e9}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9700457 sto }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 this \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9700457 CN in(in) (Sim.) \par (SD) ini \par \tab \tab cf. also yahini "this" \par }{\insrsid9700457 \par }{\insrsid8405824\charrsid9700457 (SD) }{\insrsid8405824\charrsid6498438 inkaminar, -chiwa }{\insrsid9700457 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 encaminar \par }{\insrsid9700457 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to guide, to direct, to show the way }{\insrsid9700457 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 Sp. encaminar \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (SD) insendedor, ensendedor }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 eslab}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \'f3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 n \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 flint (for starting fire) }{\insrsid9700457 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 Sp. encendedor \par }{\insrsid9700457 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9700457 (Ataco, Tacuba, etc.) inte }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9700457 no }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9700457 no \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 cf. (C, SD) te:, tesu "no" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) intend}{\insrsid9700457 \'e9}{\insrsid8405824\charrsid6498438 r, -chiwa }{\insrsid9700457 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 entender }{\insrsid9700457 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to understand \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 Sp. entender \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (SD) -ipan }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 detr}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 s de \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 behind \par }{\insrsid9700457 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ka ipan "behind" \par }{\insrsid9700457 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ka nu-ipan "behind me" }{\insrsid9700457 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 CN ipan (Mol.) "encima" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) i:sa (i.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457\charrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 despertarse to wake up, to awake }{\insrsid9700457 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 i:sa (pres.) \par }{\insrsid9700457 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 i:sa-k (pret.) \par }{\insrsid9700457 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 i:sa-tuk (perf.) n-i:sa-tuk "I have woken up" }{\insrsid9700457 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. i:xitia "to wake (someone)" \par \tab \tab CN i}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9700457\charrsid9911015 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 sa (Car.) \par (SD) i:sa \par \tab \tab x-i:sa "wake up!" \par }{\insrsid9700457 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) isalku }{\insrsid9700457 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 Izalco \par \tab \tab Izalco (town name) \par \tab \tab cf. -ku 'locative' \par }{\insrsid9700457 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) i:seki (t.v.) }{\insrsid9700457 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 tostar \par \tab \tab to toast \par \tab \tab i:seki (pres.) \par }{\insrsid9700457 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 i:sek (pret.) k-i:seh-ke-t "they toasted it" }{\insrsid9700457 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 i:sek-tuk (perf.) \par \tab \tab xi-k-i:seki "toast it!" \par }{\insrsid9700457 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ta-i:seki "to be toasting (something)" }{\insrsid9700457 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 CN (i)cequi (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 "tostar" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) iskalera(h) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 escalera \par \tab \tab ladder \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 Sp. escalera \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (C) eska:lerah \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9700457 (C) iskalia (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9700457 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 criar }{\insrsid9700457\charrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 to raise, to rear }{\insrsid9700457\charrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 iskalia (pres.) \par }{\insrsid9700457\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9700457 iskalih (pret.) ni-k-iskal}{\insrsid8405824\charrsid6498438 ih "I raised him" }{\insrsid9700457 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 iskalih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9700457 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ta-iskalia "to be raising" \par }{\insrsid9700457\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)skalia (Car.) "resucitar, doctrinar"; cf. (i)zcaltia (Sim.) "crecer, criar" \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) iskalia \par \tab }{\insrsid9700457 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. t-iskalia "to be raising" \par }{\insrsid9700457 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ista-k }{\insrsid9700457 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 blanco \par \tab }{\insrsid9700457 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 white \par }{\insrsid9700457 \tab \tab (note: the form is }{\ul\insrsid9700457\charrsid9700457 ista:k}{\insrsid8405824\charrsid6498438 - in some compounds) \par \tab }{\insrsid9700457 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 ihistak (pl.) \par \tab }{\insrsid9700457 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ista-t "salt", -k 'adj.' \par \tab }{\insrsid9700457 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN ista:k (Car.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 (SD) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 ista-k \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) ista:ka }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \tab \tab \tab \tab clara de huevo (ista:ga}{ \lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid9249344\charrsid13048302 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9249344 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 egg white \par \tab }{\insrsid9249344\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 cf. istak "white", (?) a:-t "water" \par \tab }{\insrsid9249344\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 cf. (SD) istak-a:yu \par (SD) istaka \par \tab }{\insrsid9249344\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 (i-)istaka teksisti "egg white" \par }{\insrsid9249344\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) istak-atime-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 chichuisa, piojo blanco \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 louse sp., "white" louse \par \tab }{\insrsid9249344\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 cf. istak "white", atime-t "louse" \par \tab }{\insrsid9249344\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (SD) ixtakayut \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) istak-a:yu }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 clara de huevo \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 egg white \par }{\insrsid9249344\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9249344 cf. istak "white", a:-t "water", -yu 'intimate poss.' }{\insrsid9249344 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 CN iztacayotl (Sim.) "blancura, blanco de huevo" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (C) ista:ka \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9249344 (C) istak-ehtapal }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344\charrsid9249344 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9249344 paloma (con alas blancas) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 dove sp., "white-winged" dove \par \tab }{\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. istak "white", ehtapal "wing" \par }{\insrsid9249344 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9249344 (SD) istak-e:-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344\charrsid9249344 \tab \tab \tab frijol blanco (}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9249344 ist}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344\charrsid9249344 \'e1ge:t),(istag\'e9:t)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9249344 }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344\charrsid9249344 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. istak "white", e:-t "bean" \par }{\insrsid9249344 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9249344 (C) ista(:)k-u:wa-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344\charrsid9249344 \tab \tab \tab cana blanca (ista(:)gu:wat)}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9249344 }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344\charrsid9249344 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cane sp., white cane \par \tab }{\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. istak "white", u:wa-t "cane" \par }{\insrsid9249344 \par }{\insrsid8405824\charrsid9249344 (C) ista-t }{\insrsid9249344 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9249344 sal \par \tab }{\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9249344 salt \par }{\insrsid9249344 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9249344 -ista}{\insrsid9249344 -w (poss.) }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nu-ista-w "my salt" }{\insrsid9249344 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)statl (Car.); PN *}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9249344\charrsid9249344 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u616\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 sta \par }{\insrsid9249344 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) istatenan }{\insrsid9249344 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 istaten (}{\insrsid9249344 \'e1}{\insrsid8405824\charrsid6498438 rbol) \par \tab }{\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 tree sp. \par \tab }{\insrsid9249344 \tab cf. (?) ista-t "salt" (or ista-k "white (?))}{\insrsid8405824\charrsid6498438 \par }{\insrsid9249344 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) istawia (t.v.) }{\insrsid9249344 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 salar \par \tab }{\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to salt \par }{\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab istawia (pres.) \par \tab }{\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 istawih (pret.) \par }{\insrsid9249344 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 istawih-tuk (perf.) ni-k-istawih-a "I've already salted it" }{\insrsid9249344 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ta-istawia "to be salting" \par \tab }{\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ista-t "salt" \par \tab }{\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN ista:wia (Car.) \par (SD) istawia \par }{\insrsid9249344 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) istaya (i.v.) }{\insrsid9249344 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 blanquearse \par }{\insrsid9249344 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to whiten, to turn white, to become white \par \tab }{\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 istaya (pres.) \par }{\insrsid9249344 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 istaya-k (pret.) istaya-ke-t "they turned white" }{\insrsid9249344 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 istaya-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. ista-k "white", -ya 'inchoative' \par \tab }{\insrsid9249344 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 CN istaya (UC) "pararse blanco" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9249344 (C) isti(-)t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344\charrsid9249344 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9249344 u}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9249344 a, garra \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (finger)nail, claw \par \tab }{\insrsid9249344 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 -istit (poss.) nu-istit "my fingernail" \par }{\insrsid9249344 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)stitl (Car.); istitl, istetl (Sim.); PN *}{\hich\af309\dbch\af11\insrsid6060300\charrsid6060300 \loch\af0\dbch\af11\hich\f309 \u616\'3f}{\dbch\af11\insrsid6060300\charrsid6060300 \hich\af0\dbch\af11\loch\f0 st}{\loch\af200\hich\af200\dbch\af34\insrsid6060300\charrsid6060300 \loch\af200\dbch\af34\hich\f200 \'e8}{\dbch\af34\insrsid6060300 \hich\af0\dbch\af34\loch\f0 -}{\insrsid8405824\charrsid6498438 }{\insrsid6060300 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (SD) itsti-t \par }{\insrsid6060300 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) istiwia (t.v.) }{\insrsid6060300 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 peliscar, pellizcar \par \tab }{\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to pinch \par \tab }{\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 istiwia (pres.) \par }{\insrsid6060300 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 istiwih (pret.) k-istiwih "(he) pinched him" \par \tab }{\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 istiwih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 te: xi-nech-istiwi "don't pinch me!" \par \tab }{\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. isti-t "fingernail" \par \tab }{\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (SD) itstiwia \par }{\insrsid6060300\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) m-isu:ta (r.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 arrojar, vomitar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to vomit, to throw up \par }{\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab m-isu:ta (pres.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 ni-m-isu:ta "I vomit" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 m-isu:ta-k (pret.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 m-isu:ta-tuk (perf.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 CN iso:tla (UC); i}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \'e7}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 otla (Sim.) \par (SD) m-i:suta \par (C) iswa-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 hoja \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 leaf \par }{\insrsid6060300\charrsid9911015 \tab \tab (i-)iswa-yu }{\insrsid8405824\charrsid9911015 (poss.) (i-)iswa-yu kwawi-t "tree's leaf" }{\insrsid6060300\charrsid9911015 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6060300 (i-)iswa-yu mi:l "corn leaf (hoja de milpa)" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)zuatl (Sim.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6060300 (C) ita, ida (t.v., irregular) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300\charrsid6060300 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6060300 ver, mirar }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300\charrsid6060300 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6060300 to see, to look at \par }{\insrsid6060300 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6060300 ida, ita (pres.) \par }{\insrsid6060300 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 ida-k, ita-k (pret.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300\charrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 its-tuk (perf.) }{\insrsid6060300 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 xi-k-ida "look at it!" \par }{\insrsid6060300 \tab \tab cf. }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (?) tatwi "to dawn", tatwa "to have fun" \par \tab }{\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN (i)tta; PN *(}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid6060300\charrsid6060300 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u616\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 )hta \par (SD) ita \par \tab }{\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 xi-k-ita "look at it!" \par }{\insrsid6060300\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6060300 (SD) ita(:)kayu (a:-t) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300\charrsid6060300 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6060300 cucaracha de r}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \'ed}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6060300 o \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 insect sp., a river ins}{\insrsid6060300 ect, like a fly (water skeeter (?)}{\insrsid8405824\charrsid6498438 ) }{\insrsid6060300 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6060300 {\insrsid6060300 \tab \tab cf. (?) perhaps i- 'its', ta:ka-t "man", -yu }{\insrsid8405824\charrsid6498438 'intimate }{\insrsid6060300 poss.', a:-t "water, river" \endash \tab \tab \tab \tab literally }{\insrsid8405824\charrsid6498438 "river man" (?) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6498438 {\insrsid8405824\charrsid6498438 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) iteksis-kuyame-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 coj}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \'f3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 n (}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 rbol con fruta de forma de frijol, su resina se }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab \tab \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 usa para pagamento) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab \tab }{\insrsid6060300 tree sp., }{\insrsid8405824\charrsid6498438 has bean-shaped fru}{\insrsid6060300 it and gum used for glue; lite}{\insrsid8405824\charrsid6498438 rally "pig-testicle" \par }{\insrsid6060300 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. i- 'its', teksis-ti "egg, testicle", kuyame-t "pig" \par (SD) iteksis-kuyame-t \par }{\insrsid6060300 \par }{\insrsid8405824\charrsid9911015 (SD) ite:n-a:yu tuka-t }{\insrsid6060300\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 telarana \par \tab }{\insrsid6060300\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 spider web, cobweb \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6060300 i- 'its', te:n-a:yu "saliva", tuka-t "spider" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (C) tsa:wal \par }{\insrsid6060300 \par }{\insrsid8405824\charrsid9911015 (SD) itetunkah }{\insrsid6060300\charrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 cu}{\insrsid6060300\charrsid9911015 \'f1}{\insrsid8405824\charrsid9911015 a, puntal \par \tab }{\insrsid6060300\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 wedge, prop \par \tab }{\insrsid6060300\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 cf. i- 'its', tetun-ti "wedge" \par }{\insrsid6060300\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) itew-tamakas }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab \tab tamag}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3679007 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 s, }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 piedra de tamag}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3679007 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 s (clase de colmena de abejas) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid6060300 \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 kind }{\insrsid8405824\charrsid6498438 of beehive \par }{\insrsid6060300 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. i- 'its', te-w "stone" (poss.), tamakas "tamag}{\insrsid3679007 \'e1}{\insrsid8405824\charrsid6498438 s" snake \par }{\insrsid3679007 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) m-itu:nia (r.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3679007 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 sudar \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to sweat \par }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab m-itu:nia (pres.) \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 m-itu:nih (pret.) m-itu:nih-ke-t "they sweated" \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 m-itu:nih-tuk (perf.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3679007 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab CN itonia (Sim.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3679007 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (C) m-itu:niya \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3679007 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 (C) m-itu:niya (r.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3679007 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 sudar \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to sweat \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 m-itu:niya (pres.) \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 m-itu:nix-ki (pret.) \par }{\insrsid3679007 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 m-itu:nix-tuk (perf.) ni-m-itu:nix-tuk "I have sweated" }{\insrsid3679007 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid9911015 cf. CN itonia (Sim.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3679007\charrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (SD) m-itu:nia \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid3679007 \par }{\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) itskia (t.v.) }{\insrsid3679007\charrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 agarrar \par \tab }{\insrsid3679007\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to grab \par }{\insrsid3679007 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 itskia (}{\insrsid3679007 pres.) ni-k-itskia "I grab it" (nigitskiya}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid3679007\charrsid3679007 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid3679007 )}{\insrsid8405824\charrsid6498438 }{\insrsid3679007 \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 itskih (pret.) \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 itskih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. i(t)sti-t "fingernail, claw" \par (SD) itskia \par }{\insrsid3679007 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) itsti(-)t }{\insrsid3679007 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 u}{\insrsid3679007 \'f1}{\insrsid8405824\charrsid6498438 a, garra \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (finger)nail, claw \par }{\insrsid3679007 \tab \tab -itstit (poss.) }{\insrsid8405824\charrsid6498438 nu-itstit "my fingernail" \par }{\insrsid3679007 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 CN istitl (Car.); iztitl, iztetl (Sim.); PN *}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid3679007\charrsid3679007 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u616\'3f}{\insrsid8405824\charrsid6498438 st}{ \loch\af34\dbch\af34\insrsid3679007\charrsid3679007 \loch\af34\dbch\af34\hich\f0 \u601\'3f}{\insrsid3679007 - \par \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (C) isti-t \par }{\insrsid3679007 \par }{\insrsid8405824\charrsid9911015 (C) i-tsinteyu (ikxi) }{\insrsid3679007\charrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid9911015 carca}{\insrsid3679007\charrsid9911015 \'f1}{\insrsid8405824\charrsid9911015 al, tal}{ \insrsid3679007\charrsid9911015 \'f3}{\insrsid8405824\charrsid9911015 n \par \tab }{\insrsid3679007\charrsid9911015 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 heel \par }{\insrsid3679007 \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. i- 'its', -tsinte-yu "heel", (i)kxi "foot" \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. (SD) i-tsunteyu -(i)kxi \par }{\insrsid3679007 \par }{\insrsid8405824\charrsid6498438 (SD) itstiwia (t.v.) }{\insrsid3679007 \tab \tab \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 peliscar, pellizcar \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 to pinch \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 itstiwia (pres.) \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 itstiwih (pret.) \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 itstiwih-tuk (pret.) \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 maka xi-nech-itstiwi "don't pinch me!" \par \tab }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 cf. itsti-t "fingernail, claw" \par }{\insrsid3679007 \tab }{\insrsid8405824\charrsid6498438 \tab cf. (C) istiwia}{\insrsid8405824 \par }{\insrsid3679007 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 (SD) i-tsunteyu -(i)kxi \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 tal}{\insrsid9911015 \'f3}{\insrsid9911015\charrsid924115 n \par \tab \tab heel \par \tab \tab cf. i- 'its' -tsunteyu "heel", (i)kxi "foot" \par \tab \tab cf. (C) i-tsinteyu (ikxi) \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i-wahkal -tewahka }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 r}{\insrsid9911015 \'f3}{\insrsid9911015\charrsid924115 tula \par \tab \tab kneecap \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i- 'its', wahkal "gourd bowl", -tewahka "knee" }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 cf. -wahkal "kneecap" \par \tab \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 (SD) iwal \tab \tab \tab \tab igual, al n\'edvel }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 de \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 equal, equivalent, on the same level \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 Sp. igual \par \tab \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:x \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 ojo ('cara' en palabras compuestas) \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 eye ('face' in compounds) \par \tab \tab -i:x (poss.) \par \tab \tab nu-i:x "my eye" \par \tab \tab ihi:x (pl.) \par \tab \tab nuhnu-i:x "my eyes" \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 (i-)ihi:x, (i-)ihi:x "his/her/its eyes" }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 CN i:xtli (Car.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 "cara (ojo)"; PN *i:x- \par (SD) i:x \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:x }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 pepita, hueso (de fruta) \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 pit \par \tab \tab i-i:x a:wakat "avocado seed" \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i-i:x manguh "mango pit, seed" }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i-i:x tsaput "zapote pit" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab cf. i:x "eye" }{\insrsid9911015\charrsid924115 (note: "pit/seed" and "eye" are related or the same in most Mesoamerican }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 languages) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 (SD) i:x \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 pepita, hueso (de fruta) \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 pit \par \tab \tab cf. i:x "grain, seed"; cf. i:x "eye" \par \tab }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:x \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 grano (semilla) \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 grain, seed \par \tab \tab i:x-ayuh "pumpkin seed" \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 i:x-sinti "corn kernel (on the cob)" (granito de ma\'edz (de mazorca))}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:x-tawiyal "corn kernel, corn }{\insrsid9911015 seed (shelled)" (grano de ma\'edz (desgranado))}{\insrsid9911015\charrsid924115 \par \tab \tab i:x-e:t "bean, bean seed" \par \tab \tab cf. i:x "eye", 'face', "pit" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) -i:x cuenta (de collar) \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 bead \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i-i:x kuskat "necklace bead" }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye, grain, pit, seed" \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 (SD) i:xahketsua (t.v., r.v.) \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 acostar(se) boca arriba, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 quedarse boca arriba \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to lie down face up, to lay (something) down face up }{\insrsid9911015 \par \tab \tab i:xahketsua (pres.)}{\insrsid9911015\charrsid924115 mu-ix:ahketsua "he lies face up", \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 k-i:xahketsu}{\insrsid9911015 a "(she) put it down face up" (gixahketsuwa}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid10293419 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid9911015\charrsid924115 \par \tab \tab i:xahketsuh (pret.) \par \tab \tab i:xahketsih-tuk (perf.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', ah- 'buccal'; cf. ahketswetsi "to fall face up"; cf. (?) ketsa "to stand, }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 raise, lift" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 (SD) i:xatia (t.v.) \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 despertar \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to wake (someone) up \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xatia (pres.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xatih (pret.) k-i:xatih-ke-t "they wake her up" }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xatih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:sa "to wake up", -tia 'caus.' \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN ixitia (Sim.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (C) i:xitia \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:x-a:yu }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 l}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 grima \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 tear \par \tab \tab -i:xa:yu (poss.) nu-i:xa:yu "my tear" \par \tab \tab ihi:xa:yu (pl.) \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid10293419 cf. i:x "eye", a:-t "water", -yu 'intimate poss.' \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN ixayotl (Sim.) \par (SD) i:xa:yu \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xchihche:le }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 chibola, chich}{\insrsid9911015 \'f3}{\insrsid9911015\charrsid924115 n, chipote (inflamaci}{\insrsid9911015 \'f3}{ \insrsid9911015\charrsid924115 n) }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 bump, lump, swelling \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- "eye", 'face'; Sp. chibola, -yu 'intimate poss.' \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xchihche:le cheles (del ojo), lega}{\insrsid9911015 \'f1}{\insrsid9911015\charrsid924115 as \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 "sleepy seeds" (eye secretion) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", Sp. chele (redup.) \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xchiku }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 bizco \par \tab cross-eyed, cock-eyed \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 cf. i:x "eye" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid10293419 CN cf. i:x- "eye", chicu, chico (Sim.) "al reves, irregularmente" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xchukulu }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 choco, ciego \par \tab blind, one-eyed \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", (?) chu:ka "to cry" \par }{\insrsid9911015 \par (C) i:xchu:yu\tab \tab \tab \tab llor\'f3n \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab cry baby (one who cries a lot) \par \tab \tab cf. i:x \'93eye\'94 \par \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) -i:xewayu }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 p}{\insrsid9911015 \'e1}{\insrsid9911015\charrsid924115 rpado \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 eyelid \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", ewayu "skin" \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid10293419 (C) i:xihkatuk \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid10293419 cuesta arriba, empinado \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 up hill, steep \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', ihka-tuk "standing" \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid10293419 (C) (i-)i:x -(i)kxi \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid10293419 tobillo, ojo de pie \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ankle, ankle bone \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 (i-)i:x nu-kxi "my ankle" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. -i:x "eye", (i)kxi "foot" \par (SD) (i-)i:x -(i)kxi \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i}{\insrsid9911015 xi:nyu-kwawi-t, xi:nyu-kwawi-t \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 palo jiote \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 tree sp., "peeling-skin" tree \par }{\insrsid9911015 \tab \tab cf. i- 'its', xi:nyu "skin desease (impetigo (?)}{\insrsid9911015\charrsid924115 )", kwawi-t "tree" \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xitia (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 despertar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to wake (someone) up \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xitia (pres.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xitih (pret.) ni-k-i:xtih "I woke him up"}{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xitih-tuk (perf.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:sa "to wake up", -(i)tia 'caus.' \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 CN i(?)xitia (Car.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (SD) i:xatia \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) ixka (t.v.) }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 asar \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to roast, to fry \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ixka (pres.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ixka-k (pret.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ixka-tuk (perf.) ni-k-ixka-tuk "I've roasted it" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. ta-ixka "to be roasting" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 CN (i)xka (Car.) \par (SD) ixka \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) -i:xkaliyu }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cara \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 face \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab nu-i:xkaliyu "my face" (nuwi:xkaliyu}{ \loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid10293419 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid9911015\charrsid924115 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', (?) kal "house", -yu 'intimate poss.' }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid10293419 CN cf. ixcallotl (Sim.) "\'f3r}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 bita, la cavidad de ojo" }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid10293419 cf. }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xkalyu "eyebrow" \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xkalyu }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ceja \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 eyebrow \par }{\insrsid9911015 \tab \tab -i:xkalyu (poss.) }{\insrsid9911015\charrsid924115 ny-i:xkalyu "my eyebrow" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ihi:xkalyu (pl.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 CN cf. ixcallotl (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid10293419 "\'f3rbita, la cavidad del ojo" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid10293419 cf. }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xkaliyu "cara" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid10293419 (SD) ixkanal \tab }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid10293419 iscanal (}{\insrsid9911015 \'e1}{\insrsid9911015\charrsid10293419 rbol) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 tree sp., with many thorns and long branches \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (C) axkanel \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) ixka-tuk (adj.) }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 asado \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 roasted, fried \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. ixka "to roast, fry", -tuk 'perf.' \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xkehketsa (t.v.) }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 acordarse, pensar \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to remember, to think \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xkehketsa (pres.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xkehkets-ki (pret.) ni-k-i:xkehkets-ki "I remembered it"}{\insrsid9911015 (nigixkehketski}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid10293419 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid9911015\charrsid924115 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xkehkets-tuk (perf.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', (?) ketsa "to stand"; cf. i:xketsa "to raise, lift" \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 CN cf. }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (?) ixquetza (Sim.) "ofrecerse para hacer algo, darse como fianza" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xkehketsa (t.v.) }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 pensar, imaginar \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to think, to imagine \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xketsa (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 levantar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to lift, to raise \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xketsa (pres.) ni-k-i:xketsa "I'm lifting it"}{ \insrsid9911015 (nigixgetsa}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid10293419 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid9911015\charrsid924115 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xkets-ki (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xkets-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', ketsa "to get up, to stand" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 CN cf. }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 ixquetza}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 (Sim.) "ofrecerse para hacaer a lgo, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 darse como fianza" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xkipi-tsin }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 lucerna, luciernaga \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 firefly, lightning bug \par \tab \tab ihi:xkipitsin (pl.) \par \tab \tab cf. i:x "eye", 'face', (?) kipi "scar", -tsin 'diminutive' \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid2298863 CN icpitl (Sim.) \par \sect }\sectd \sbknone\linex0\headery0\footery0\sectdefaultcl\sectrsid6498438\sftnbj \pard\plain \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 \fs24\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid2298863 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid2298863 cf. (}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 SD) i:xpitsin \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xku }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 isco, ixco, lindero (de tarea, de cuadra) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 boundary marker \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', -ku 'locative' \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab CN cf. }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xko (Car.); ixco (Mol.) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 "en la cara"; (Sim.) "sobre la cara, sobre la superficie"}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xku }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 lindero, tarea, se}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 a o se}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 al de tarea o cuadra \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 boundary marker, field marker \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 -i:xku (poss.) nu-i:xku "my marker, my boundary" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ihi:xku (pl.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab na:wi i:xku }{\insrsid9911015\charrsid924115 "tarea" (a work area considered a "job", a day's work, literally "four }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 boundaries") \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xkuh-weyak }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 long; see i:xkuweyak \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid2298863 (C) i:x-kukul-ita }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid2298863 ojear, dar el mal de ojo \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to give the evil eye \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xkukulita (pres.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab i:xkukulits-ki (pret.) k-i:xkukulits-ke-t-a "they }{\insrsid9911015\charrsid924115 already gave him the evil eye" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xkukulits-tuk (perf.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", kukulis "sickness", ita "to see, look at" \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 (SD) ixkum\'fan \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 perniza, perdiza, perd}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'ed}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 z, paloma de monta}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 a }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 partridge, grouse (?) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (}{\insrsid9911015 ?) Spanish influence; cf. }{\insrsid9911015\charrsid924115 (?) i:xku "boundary", mu:n "girlfriend, bride" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xkuweyak, i:xkuhweyak largo, cosa larga \par \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 long, something long \par \tab cf. i:xku "boundary, sign", weyak "long" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 (SD) i:xkuweyak \tab \tab \tab cara larga \par \tab \tab long face \par \tab \tab cf. i:x- 'face' \par \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid2298863 (SD) i:xkwa-t \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid2298863 huele-de-noche (}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid2298863 rbol) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 tree sp., smells bad, its leaves are }{ \insrsid9911015 toasted and a dough made which }{\insrsid9911015\charrsid924115 stops itching of }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab foot fungus, also for }{\insrsid9911015\charrsid924115 headaches (literally "smells-at-night" tree) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (?) i:x "eye", 'face' \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xkwehkwelech-nah (adj.) }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 arrugado \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 wrinkled \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', (?) kwe:l-nah "bent, curved" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN cf. ixcueloa (Mol.) "torcerse el madero" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xkwepa (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 botar, voltear \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to throw down or out, to turn over \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xkwepa (pres.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xkwep-ki (pret.) ni-k-i:xkwep-ki "I threw it out" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xkwep-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face'; kwepa "to return" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 CN cf. ixcuepa (Sim.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid14096027 "evolver algo, perde}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 rse, errar, enga\'f1ar" \par }{\insrsid9911015\charrsid14096027 (SD) i:xkwepa (t.v., i.v.) \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 botar, dar vuelta a, derramarse \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to throw down or out, to turn (something), to pour, spill }{\insrsid9911015 \par \tab \tab i}{\insrsid9911015\charrsid924115 :xkwep-ki "it spilled" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 k-i:xkwep-ki "(she) knocked it over" \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 (C) i:xkwetax \tab \tab sin verg\'fcenza \par \tab \tab shameless, shameful person \par \tab \tab cf. i:x "eye", 'face', kwetax-ti "leather" \par \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xkwikwil-nah }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 pintado de la cara, sucio de la cara \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 with painted face, dirty-faced \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', kwikwil-nah "painted" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN cf. ixcuicuiliuhqui (Sim.) "que tiene la cara sucia, llena de manchas" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par (C) i:xma:skrah m\'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 scara \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 mask \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', ma:skrah (from Sp. maascara) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xmati (t.v., incorp.) conocer, reconocer \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to know, to be familiar with, acquainted with, to meet i:xmati (pres.) ni-k-i:xmati "I }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab know him" (nigixmati}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid10293419 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 ) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xmat-ki (pret.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xmat-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', mati "to know" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN iximate (Sim.) \par (SD) i:xmati \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xma:ti:lua (t.v., incorp.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 repel}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 lar, refinar (frotando la }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 superficie de algo) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to finish, to refine, to plaster, to rub fine (e.g. a wall) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xma:ti:lua (pres.) k-i:xma:ti:lua "I finish it"}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 (gixmati:luwa}{\lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015\charrsid14096027 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015\charrsid14096027 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid14096027 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xma:ti:luh (pret.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xma:ti:luh-tuk (perf.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', ma:ti:lua "to smooth, to finish" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN cf. ixmatiloa (Sim.) "frotar la cara de alguien" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xmehme:le }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 lerdo (l}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 ento, despacio, anda cayendo); }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 muchacho in}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'fa}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 til \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 slow, dull; useless boy \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face'; (?) mela:wa "to lay, to extend" \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xmekayu }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 correa \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 leather strip, strap, string \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", meka-t "string", -yu 'intimate poss.' \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid14096027 (C) i:xmekayu kak-ti \tab \tab bejuquilla, bejuquillo (culebra) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015 snake sp., very thin, green snake that looks like a}{\insrsid9911015\charrsid924115 vine, said to be poisonous \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x-meka-yu "leather strip", kak-ti "sandal" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xmimilu}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 a (t.v., r.v., incorp.) \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 rodar(se), revolcar(se), girar \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to roll, to roll over, to revolve \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xmimilua (pres.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab i:xmimiluh }{\insrsid9911015\charrsid924115 (pret.) mu-i:xmimiluh "it rolled", k-i:xmimiluh "(he) rolled it" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xmimiluh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', mimilua "to roll" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xmu:hmuts }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 hijo del sol (albino) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 albino (person) \par \tab \tab cf. i:x "eye", 'face' \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN cf. (?) ixmomotzoa (Sim.) "aranar la cara de alguien" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) mu-i:xmu:tia (r.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 asu}{\insrsid9911015\charrsid924115 starse \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to be frightened \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab mu-i:xmu:tia (pres.) \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 mu-i:xmu:tih (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 mu-i:xmu:tih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', mu:tia "to frighten" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 (SD) -i:xmu:tia (t.v., r.v.) \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid14096027 asustar(se), espantar(se), escarmentar \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to frighten, to scare, to warn/scare off \par }{\insrsid9911015 \tab \tab mu-i:xmu:tia "it was frightened", }{\insrsid9911015\charrsid924115 k-i:xmu:tia "(she) scared it" \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid14096027 (C) i:xpahpa:ki (i.v., redup., incorp.) \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 estar contento \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to be happy \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpahpa:ki (pr}{\insrsid9911015 es.) n-i:xpahpa:ki "I'm happy" (}{ \insrsid9911015\charrsid924115 nixpahpa:gi}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid10293419 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{ \insrsid9911015\charrsid924115 }{\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpahpa:ki-k (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpahpa:ki-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', pa:ki "to be happy" \par (SD) i:xpahpa:ki }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 sonreirse \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to smile \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 (C) i:xpa:ka (t.v.) \tab \tab \tab lavar (trastes, etc.) \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to wash (e.g. dishes, etc.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xpa:ka (pr}{\insrsid9911015 es.) ni-k-i:xpa:ka "I wash it" nigixpa:ga}{ \loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid10293419 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid9911015\charrsid924115 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpa:ka-k (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpak-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', pa:ka "to wash" \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab cf. ta-i:xpa:ka "to wash (something), be washing" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 (SD) i:xpa:ka (t.v.) \tab lavar (trastes) \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to wash (dishes) \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xpa:k, i:xpa:ka-k (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. mu-i:xpa:ka "to wash one's face" \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) mu-i:xpa:ka (r.v.) }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 lavarse la cara \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to wash one's face \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', pa:ka "to wash"; cf. i:x-pa:ka "to wash" \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xpalua (t.v.) }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 lamber, lamer \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab to lick \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xpalua (pres.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab i:xpaluh (pret.)}{\insrsid9911015\charrsid924115 ni-k-i:xpaluh "I licked it" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpaluh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. ta-i:xpalua "to lick (something)" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 CN ixpaloa (Mol.) "sacar mota del ojo con la }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 lengua", papaloa (Mol.) "lamer(se)"; }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 paloa (Mol.) "mojar el pan en alguna salsa"; PN *palowa \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xpalua \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 (C) -i:xpan \tab \tab \tab \tab delante de \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 before, in front of \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 nu-i:xpan "before me, in front of me" \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'cara', -pan 'locative' }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 CN ixpan (Sim.) \par (SD) -i:xpan \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 nu-i:xpan "in front of me" }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 mu-i:xpan "in front of you" }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i-i:xpan "in front of him" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ka i:xpan "it is ahead, it is in front" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xpanua (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 poner en frente, poner al frente, poner delante de \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to place before, to put in front of \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpanua (pres.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpanuh (pret.) (?) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpanuh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:xpan "in front of", -ua 'caus./passive' \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xpehpena (t.v., incorp.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 escoger \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to choose, to pick out, to select \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpehpena (pres.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpehpen-ki (pret.) ni-k-i:xpehpen-ki "I chose it"}{\insrsid9911015 (nigixpehpengi}{ \loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid10293419 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid9911015\charrsid924115 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpehpen-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', pehpena "to pick up" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN cf. ixpepena (Car.) "escoger a alguien por su cara" \par (SD) i:xpehpena \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xpe:l, i:xpe:l-xuti }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 clase de jute, clase de caracol \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 snail sp. \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:xpe:lua "to open", xuti "snail" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xpe:lua (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 abrir m}{\insrsid9911015 \'e1}{\insrsid9911015\charrsid924115 s \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to open wider \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpe:lua (pres.) k-i:xpe:lua "(he) opens it more" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpe:luh (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpe:luh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', pe:lua "to open" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN ixpeloa (Sim.) "abrir desmesuradamente los ojos, removerlos" \par (SD) i:xpe:lua \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid4917708 (SD) i:xpi:lka \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab agachado, empinado (i:xpi:lka}{\lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015\charrsid4917708 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015\charrsid4917708 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid4917708 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid4917708 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{ \insrsid9911015\charrsid924115 squatting, steep \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. }{\insrsid9911015 i:x "eye", 'face', i:x-pilua "to squat", -ka }{\insrsid9911015\charrsid924115 'perf. nominalization' (?) \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 (SD) i:xpilua (t.v., r.v., incorp.) \tab agachar(se) \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to squat, to bend \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpilua (pres.) ni-k-i:xpilua "I bend it down", ni-mu-i:xpilua "I squat" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpiluh (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpiluh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', pilua "to hang" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN cf. ixpiloa (Sim.) "bajar los ojos" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xpi:na:wa (i.v., incorp.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 tener verg}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'fc}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 enza, darse verg}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'fc}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 enza, avergonzarse \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 to be ashamed \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpi:na:wa (pres.) n-i:xpi:na:wa "I'm ashamed" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpi:na:h-ki (pret.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpi:na:h-tuk (perf.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face' \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN ixpinaua (Sim.); cf. pi:na:wia (Car.) "avergonzarse" \par (SD) i:xpina:wa \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpina:wa-k (pret.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpina:w-tuk, i:xpina:wa-tuk (perf.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xpitsa (t.v., incorp.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 soplar, inflar, sorber \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab to blow, to inflate, to fan \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xpitsa (pres.) ni-k-i:xpitsa "I blow it" \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xpits-ki (pret.) \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xpits-tuk (perf.) \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab cf. i:x "eye", 'face', pitsa "to blow" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 (SD) i:xpitsa (t.v., r.v., incorp.) \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid4917708 soplar, inflar, sorber, abanicar(se) \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to blow, to inflate, to fan (oneself) }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 k-i:xpitsa "(she) blows it" \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 mu-i:xpitsa "(she) fans herself" \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xpitsin }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 lucerna, luciernaga }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 firefly, lightning bug \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ihi:xpitsin (pl.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (?) i:x "eye", 'face', -tsin 'diminutive' \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 cf. (C) i:xkipitsin \par \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid4917708 (SD) i:xpulua (t.v., r.v., incorp.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 perd}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 er(se) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to get lost, to loose \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpulua (pres.) ni-mu-i:xpulua "I get lost", ni-k-i:xpulua}{\insrsid9911015 }{\insrsid9911015\charrsid924115 "I loose it" \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xpuluh (pret.) \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xpuluh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', pulua "to loose" \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xpupuchwia (t.v., incorp.) }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 estar sajumeando (sahumando)(un santo) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to burn incense (for a saint) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpupuchwia (pres.) ni-k-i:xpupuchwi}{\insrsid9911015 a "I'm burning incense for it" \tab \tab \tab \tab \tab (nigixpupuchwiya}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid10293419 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid9911015\charrsid924115 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xpupuchwih(-ki) (pret.) \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xapupuchwih-tuk (perf.) \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab cf. i:x- 'face', pupuchwia "to burn incense for" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (C) pupuchwia \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 (C) i:xpu:pu:wa (t.v., r.v.) \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 limpiar(se) la cara \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to wash one's face, to wash someone's face \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid3242825 i:xpu:pu:wa (pres.) }{\insrsid9911015 mu-i:xpu:pu:wa "(she) is washing }{\insrsid9911015\charrsid924115 her face" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 i:xpu:pu:h (pret.) \par \tab \tab i:xpu:pu:h-tuk (pret.) \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'cara', pu:pu:wa "to clean" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN ixpopoa (Sim.) "lavar, limpiar, planchar" \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) mu-i:xpupu:wa (r.v.) }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 limpiarse, lavarse \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to wash oneself, to clean oneself }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 mu-i:xpupu:wa (pres.) }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 mu-i:xpupu:h (pret.) }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 mu-i:xpupu:h-tuk (perf.) \par \par (SD) i:xpupuyu-t \tab \tab \tab \tab ciego, choco \par \tab \tab blind, one-eyed \par \tab \tab cf. i:x "eye", pupuyu-t "blind" \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN ixpopoyotl (Sim.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xpupuyu:tsin }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab gallina ciega (un gusano (?), plaga para }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 animales \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cutworm (?) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:xpupuyu-t "blind", -tsin 'diminutive' \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xpuya:wi (i.v.) }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 marearse, atarantarse \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to be faint, dizzy, bumbfounded \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpuya:wi (pres.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpuya:wi-k (pret.) n-i:xpuya:wi-k "I got dizzy" \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xpuya:h-tuk (perf.) (?) }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face' \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN cf. ixpoyaua (Sim.) "oscurecer, deslumbrar" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xsaka-t }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 arroz (en su planta) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 rice, still on stalk \par }{\insrsid9911015 \tab \tab -i:xsaka-w (poss.) }{\insrsid9911015\charrsid924115 nu-i:xsaka-w "my rice" }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "grain, seed", saka-t "grass" \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 (SD) i:xtakayu-t \tab \tab \tab piojillo, piojo de gallina \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 mite (chicken louse) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (C) istak-atime-t \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid3242825 (C) i:xtapachua (t.v., r.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 embrocar \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to turn over, to upset, to turn upside-down \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid3242825 i:xtapachua (pres.) \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid3242825 i:xtapachuh (pret.)}{\insrsid9911015 }{\insrsid9911015\charrsid924115 ni-k-i:xtapachuh "I turned it over", \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ni-mu-i:xtapachuh "I got turned over" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtapachuh-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'facae', tapach "shell" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 CN cf. }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 ixtlapach- (Mol.) "boca abajo", ixtapachcuepa (Mol.) "embrocar" \par (SD) i:xtapachua \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtapachuh (pret.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab i:xtapac}{\ul\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid3242825 i}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 h-tuk (perf.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xtatsini (i.v., incorp.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 pringar, rodar (de granos) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 for grain to roll, scatter \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtatsini (pres.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtatsini-k (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtatsin-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "grain", (C) tatsi:ni "to scatter, sprinkle" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN cf. ixtlatzinia (Sim.) "abofetearse a si mismo" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xta:wak }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 sabana (prado de zacatal) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 savannah, meadow \par \tab \tab cf. i:x- 'cara' \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 CN ixtlauaca(n) (Sim.) "lugar desierto", ixtlauatl }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (Sim.) "sabana, tierra plana, llanura" \par (SD) i:xta:wak \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xta wi:pta }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab pasado, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 pasado ma}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'f1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 ana (en tres d}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'ed}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 as) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 in three days \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. wi:pta "day after tomorrow" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xte:mblor }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 sensonte bobo, sinsonte bobo, pajaro bobo \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015 bird sp., bird like mocking bird, }{ \insrsid9911015\charrsid924115 walks as though it cannot see the road, flies very }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 slow, very stupid \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', Sp. temblor \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xte:miki (t.v.) }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 so}{\insrsid9911015 \'f1}{\insrsid9911015\charrsid924115 ar \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to dream (something) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xte:miki (pres.)}{\insrsid9911015 ni-k-i:xte:miki "I dream it" (nigixte:migi}{ \loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid10293419 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid9911015\charrsid924115 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xte:mik (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xte:mik-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', te:miki "to dream" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (SD) te:miki \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid3242825 (C) -i:xtempan \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid3242825 enfrente de otro, delante de otro \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 in front of someone else \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', -tempan "edge, border" \par \par (SD) i:xtemu:yu-t }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 chispa \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 spark \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', "grain", temu:yu-t "spark" \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 (C) i:xtetsi:l-nah (adj.) \tab \tab cara tiesa \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 rigid faced, stiff-faced \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face' \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN cf. tetziloa (Sim.) "torcer mucho" \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xtia (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 sacar \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to take out, to remove, to get (out) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtia (pres.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtih (pret.) ti-k-i:xtih-ke-t "we got it out" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtih-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 xi-nech-i:xti "get me out!" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. ki:sa "to leave", -tia 'caus.' \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (C) ki:xtia \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 (n}{\insrsid9911015 ote: this }{\insrsid9911015\charrsid924115 ve}{ \insrsid9911015 rb historically had an initial }{\ul\insrsid9911015\charrsid3242825 k}{\insrsid9911015 , which }{\insrsid9911015\charrsid924115 was }{\insrsid9911015 lost when it }{\insrsid9911015\charrsid924115 was analogically }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab equated with }{\ul\insrsid9911015\charrsid3242825 k}{\insrsid9911015 -}{\insrsid9911015\charrsid924115 'third pers. sg. pronominal object' prefix.) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xtia se: tiroh (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 disparar, tirar \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to shoot \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:xtia "to get out", se: "one", Sp.tiro "shot" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xtilia (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 quitar algo a alguien \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to take something away from someone \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtilia (pres.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtilih (pret.) k-i:xtilih-ke-t "they took it away from him" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtilih-tuk (perf.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (C) ki:xtilia \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xtuhtulu }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 tulanco (elote que no se ha llenado bien) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 an ear of corn that has not developed well \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ihi:xtuhtulu (pl.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', (?) perhaps tul- 'yellow' \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xtu:ka (t.v., r.v., incorp.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 meter(se) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to insert, to put in, to stick in \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtu:ka (pres.) ni-k-i:xtu:ka "I insert it", ni-mu-i:xtu:ka "I interject, I stick myself in" \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtu:ka-k (pret.) n}{\insrsid9911015 i-k-i:xtu:ka-k "I stuck it in" (nigixtu:gak)}{\insrsid9911015\charrsid924115 \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtu:ka-tuk (perf.) ni-mu-i:}{\insrsid9911015 xtu:ka-tuk "I inserted myself" (nim(u)wixtu:gatuk)}{\insrsid9911015\charrsid924115 \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', tu:ka "to plant, bury" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN cf. ixtoca (Mol.) "poner correas a los cacales con punzon" }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 (SD) i:xtu:ka \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xtukpe:wa (t.v.) }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 empujar \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to push, to shove \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtukpe:wa (pres.) ni-k-i:xtukpe:wa "I push it" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtukpe:h (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtukpe:h-tuk (perf.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (?) i:xtu:ka "to insert", pe:wa "to begin" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (SD) i:xtupewa \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) mu-i:xtu:na (r.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 tardarse, dilatarse \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to be late, to delay \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab mu-i:xtu:na (pres.) }{\insrsid9911015\charrsid924115 mu-i:xt}{\insrsid9911015 u:na "(he) is late, he delays" (m(u)wixtu:na}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid10293419 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{ \insrsid9911015\charrsid924115 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 mu-i:xtu:na-k (pret.) \par \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 mu-i:xtu:na-tuk (perf.) (?) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (?) i:x- "eye", 'face', (?) tu:nal "sun" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (SD) i:xtu:na \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xtu:na (i.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 tardarse \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 \tab to be late \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtu:na }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 (pres.) n-i:xtu:na "I am late" (nixtu:na}{\lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtu:na-k (pret.) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtu:na-tuk (perf.) }{\insrsid9911015\charrsid924115 (?) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 maka x-i:xtu:na "don't be late!" \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (?) i:x "eye", 'face', (?) tu:nal "sun" \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (C) mu-i:xtu:na \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xtupewa }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 empujar, rempujar \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to push, to shove \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtupewa (pres.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtupew (pret}{\insrsid9911015 .) ni-k-i:xtupew "I pushed it" }{\insrsid9911015\charrsid924115 nigixtupeW] }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtupew-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (C) i:xtukpe:wa \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xturnu }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 bizco \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cross-eyed, cock-eyed \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", Sp. turno \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 (C) i:xtsaya:na (t.v., incorp.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 destrozar, rajar \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab to split, to break up \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 i:xt}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 saya:na (pres.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xtsaya:n (pret.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtsaya:n-tuk (perf.) ni-k-i:xtsaya:n-tuk "I have split it" }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', tsaya:na "to split" \par (SD) i:xtsaya:na \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x-tsaya:ni (i.v.) "to split" \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xtsaya:ni (i.v.) }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 rajarse, romperse, abrirse \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to split, to break, to open \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtsaya:ni (pres.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtsaya:n(-ki) (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xtsaya:n-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', tsaya:na (t.v.) }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid3695702 "to spit" \par \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 (SD) i:xtsuhtsukul \tab \tab \tab chiboludo, borrunoso, garrasposo (no parejo) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 bumpy, knotty, uneven \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', tsukul "bump", i:x-tsukul "knot" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid3695702 cf. (C) i:xtsuhtukul-nah \par \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 (C) i:xtsuhtsukul-nah \tab \tab chiboloso, borrunoso, garrasposo \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 knotty, bumpy \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (SD) i:x-tsuhtsukul, -nah 'adj.' \par }{\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 (C) -i:xtsuhtsun-yu \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab pestanas, cejas (uxtsuhtsu}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 \loch\af34\dbch\af34\hich\f0 \u331\'3f}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 yu}{ \lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{ \insrsid9911015\charrsid924115 eyelashes, eyebrows \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", -tsuhtsun-yu "eyelashes" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 CN cf. ixtzontli (Sim.) \par (SD) -i:xtsuhtsun-yu \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 -i:xtsuhtsun-yu}{\insrsid9911015 (poss.) nu-i:xtsuhtsun-yu "my eyelashes, }{\insrsid9911015\charrsid924115 my eyebrows" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. -i:xtsun-yu (singular, not very common) \par }{\insrsid9911015\charrsid3695702 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 (SD) -i:xtsun-yu \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 pestana, ceja \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 singular of -i:xtsuhtsun-yu (singular is rare) \par \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 (C) i:xtsukul \tab \tab \tab \tab nudo (de palo) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 knot (in wood) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", tsukul "lump, bump" }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) -i:xtsukul-yu \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. -yu 'intimate poss.' \par }{\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i-xu:chi-yu }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 floreado, flor (?) }{\insrsid9911015 \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 flowered, flower (?) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i- 'its', xu:chi-t "flower", -yu 'intimate poss.' \par }{\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 (C) i:xuhxupil-nah, i:x(x)uhxupil-nah (adj.)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 hinchado de los ojos, arrug}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 ado de la cara \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 with swollen eyes, wrinkled face \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face' \par }{\insrsid9911015\charrsid3695702 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 (C) ixuku-masa:-t \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 pepenance (}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 rbol) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 tree sp. small, like sour nance \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ixukumasa:-tsin "small pepenance \par }{\insrsid9911015 \tab \tab cf. i- 'its', xuku-t "hogplum", masa:-t }{\insrsid9911015\charrsid924115 "deer" (literally "deer's hogplum") \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 (SD) i:xwahlaka }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 \'f3rgano, pitajaya (pitahaya) de monte}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 (ixwahlaga}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 pitahaya}{\lang1046\langfe1033\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015\charrsid12913804 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 }{\insrsid9911015\charrsid3695702 cactus, organ cactus (?) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid3695702 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (?) i:x "eye", 'face', "seeds" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xwa:ki (i.v.) }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 resecarse, secarse \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to dry out, to dry up \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xwa:ki (pr}{\insrsid9911015 es.) i:xwa:ki "it's drying up" (ixwa:gi}{ \loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid6192398 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid6192398 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )}{\insrsid9911015\charrsid924115 }{\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xwa:ki-k (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xwa:ki-tuk (perf.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face', wa:ki "to dry" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN cf. ixwacqui (Sim.) "un poco seco" }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid6192398 (SD) i:xwa:ki (i.v.) }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 secarse, cicatrizarse \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to dry (up), to form a scar \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xwehwetska (i.v., redup.) }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 sonreirse to smile \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xwehwetska (pres.) n-i:xwehwetska "I smile" }{\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xwehwetska-k (pret.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xwehwetska-tuk (perf.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', wetska "to laugh" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN ixuetzca (Sim.) "sonreir" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xweyak }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 car}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'f3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 n, cara larga \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 long-faced, big-faced \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x- 'face', weyak "long" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN ixueyac (Sim.) "cara alargada aguile^a" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid3695702 \par (C) i:xwi (i.v.) \tab \tab \tab llenarse, satisfacerse (de comida), hartarse \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid3695702 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 to be full (of food) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xwi (pres.) \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xwi-k (pret.) n-i:xwi-k "I got full" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 i:xwi-tuk (perf.) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 CN ixui (Sim.) }{\insrsid9911015\charrsid3695702 "comer hasta saciarse"; (i)xwi (Car.) }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 "hartarse"}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid3695702 \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) i:xwi \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) -ixwiyu }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab } {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 nieto, nieta \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid3695702 grandchild \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid3695702 \tab \tab nu-ixwiyu "my grandchild" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid3695702 \tab \tab CN ixwuiuhtli (Sim.) \par (SD) -ixwiyu \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid3695702 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 (C) i:xxuhxupil-nah \tab }{\insrsid9911015\charrsid6192398 "with swollen eyes, wrinkled face"}{\insrsid9911015\charrsid924115 ; see i:xuhxupil-nah \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 (C) i:xyu:lkwi (t.v., r.v.) }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 revivir(se), resucitar \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab to revive, to resuscitate \par }{\insrsid9911015 \tab \tab i:xyu:lkwi (pres.) mu-i:xyu:lkwi "(he) come back to }{\insrsid9911015\charrsid924115 life, (he) is reviving" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 i:xyu:lkwih (pret.) \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab i:xyu:lkwih-tuk (perf.) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i:x "eye", 'face", yu:l- "heart", kwi "to take, grab" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 cf. (SD) yu:lkwi \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) iyakwah-tal }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 madre de cacaos, lugar de madre de cacaos \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 grove of "mother-of-cacao" trees \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 cf. iyahkwawi-t "madre-de-cacao" tree, -ta(:)l 'place of' \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 (C) iyahkwawi-t \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab } {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 madre cacao, madre de cacao (}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'e1}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 rbol) \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015 tree sp., }{\insrsid9911015\charrsid924115 large,}{\insrsid9911015 called "mother-of-cacao", used to }{\insrsid9911015\charrsid924115 shade coffee trees \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\tx1080\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. }{\insrsid9911015 i- 'its', kwawi-t "tree", and perhaps yah- an arcahic form for "mother", }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. }{\insrsid9911015 \tab \tab \tab \tab Mecayapan -}{\ul\insrsid9911015\charrsid6192398 ye}{\ul\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid6192398 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{\insrsid9911015\charrsid924115 }{\insrsid9911015 "mother", }{\insrsid9911015\charrsid6192398 a Uto\-Aztecan etymon. \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (C) iyak-mi:ku }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab guaco (ra \'edz m\'f3ntes, }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 medicinal para curar diarrea o mal del est}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'f3}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 mago \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 wild root, medicinal, used for diarrhea and bad stomach \par }{\insrsid9911015 \tab \tab cf. i- 'its', yak- "nose", Sp. mico, }{\insrsid9911015\charrsid924115 literally "monkey's nose" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 (Tacuba) iya-t }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 tabaco \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 tobacco \par }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 (Comazahua, Jicalapa) iya-t iya-t \tab puro \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 cigar \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 (C) iya:w \tab \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 ag}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'fc}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 era (de ag}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'fc}{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 erearse, queda agua) \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 watery (?) \par }{\insrsid9911015 \tab \tab cf. i- 'its', }{\insrsid9911015\charrsid924115 a:-t "water", }{\insrsid9911015 -w 'poss.' (etymological struc}{\insrsid9911015\charrsid924115 ture = i-a:-w) \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 (C) iya:wtsi:ka-t }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab \tab }{ \lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid6192398 arriadora, garriadora }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 (hormiga, s}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \'f3lo hay en invierno) \tab \tab \tab \tab \tab \tab (iya:Wtsi:gat)}{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015\charrsid924115 \par \tab }{\lang1046\langfe1033\langnp1046\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 ant sp., a driver ant that appears only in winter \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. iya:w "ag}{\insrsid9911015 \'fc}{\insrsid9911015\charrsid924115 era" (watery), tsi:ka-t "ant" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 (C) iya:yu caldo \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 stew, soup \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i- 'its', a:-t "water", -yu 'intimate poss.' }{ \insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid924115 (SD) iya:yu sopa \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \par }{\insrsid9911015\charrsid9911015 (SD) iya:yu koko \tab \tab agua de coco iya:yu koko}{\loch\af539\hich\af539\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid9911015 \loch\af539\dbch\af34\hich\f539 \u660\'3f}{ \loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid9911015 \hich\af34\dbch\af34\loch\f34 )\hich\af34\dbch\af34\loch\f34 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\loch\af34\hich\af34\dbch\af34\insrsid9911015\charrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid9911015 coconut juice \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. iya:yu "soup, juice"; Sp. coco "coconut" \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015 \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid9911015 {\insrsid9911015\charrsid9911015 (SD) iyuh -tsunkal \tab \tab raya de pelo \par \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 part in hair \par }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 \tab iyuh nu-tsunkal "my (hair) part" \par }{\insrsid9911015 \tab \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. i- 'its', uh-ti "road", -tsunkal "hair" \par \tab }{\insrsid9911015 \tab }{\insrsid9911015\charrsid924115 cf. -uh -tsunkal \par }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\tx360\tx720\aspalpha\aspnum\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0\pararsid6498438 {\insrsid3679007\charrsid6498438 \par }}